Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54|spóromiędzywojennąkulturępolsko-żydowską
wej,pomniejszającej,przykrojonejnamiarędrobnegopoety,anie
proroka”
48
.Niejesttuistotneprzywoływaniewszystkichwypowie-
dzizamieszczonychnałamachwileńskiegoWSłowa”.Wjednej
znich,cytowanejprzezBrandstaettera,informujesię,żezaprojek-
towanypomnikmożebyćodrażającydlaszczeregoPolaka49.Kon-
fliktopomnikprowadziłniestetydobudowanianaszychwa-
rowniznaszymiprzodkami.
Śmierć
SpórwokółWczytania”pomnikówprzenosisiętakżenaspórdo-
tyczącybiografiiwieszcza,aszczególniezagadekzwiązanychzjego
śmiercią.ŚmierćMickiewiczanależyprzecieżdokreacjipomni-
kowej.KiedyBoy-Żeleńskiprzedstawiłswojerewelacjenatemat
otruciaautoraPanaTadeusza(opierającsięmiędzyinnyminapra-
cyolegionieżydowskimBrandstaettera),repliki,którepadały
zróżnychstron,wpisywałysiętakżewhoryzontzaimkanasz50.
RomanBrandstaetterodpowiadanaartykułBoya-ŻeleńskiegoCzy
Mickiewiczumarłotruty?tekstemCholera,trucizna-ilegionży-
dowskiMickiewicza
51
.OdmawiaracjiBoyowi,dowodząc,żetennie
zrozumiałjegorozprawyolegionieżydowskimiwyciągnąłniewłaś-
ciwewnioski.Brandstaetter,pokazującsiebiejakorzeczowego
badaczadziejówMickiewicza,częśćartykułupoświęcaprzedsta-
wieniuwłasnychpoglądówdotyczącychświadomościnarodowej
Ż
ydów.DyskusjaośmiercipoetyjestpretekstemdopokazaniaMic-
kiewiczajakoprekursorasyjonizmu–samotnegowizjonera,które-
gowspółcześnimuŻ
ydzinierozumieli.Mickiewiczlepiejrozumiał
Ż
ydówniżonisamychsiebie:WZatemostatniaideaMickiewiczaszła
poliniinajwiększegooporuinietylko«skuteczniepozyskiwała»,
ileztrudemmusiałasobiewywalczyćposłuchwszerokichrzeszach
takżydowskich,jaki–chrześcijańskich.Zatemideanarodowego
renesansużydowskiego,zainicjowanawdanymwypadkuprzezMic-
kiewicza,niebyłazbytdogodnymśrodkiemdopozyskiwaniaŻ
ydów
europejskichdlakoncepcjiLegionu,bonimbyćniemogła.Nato-
miastbyłacelemsamymwsobie.Posiadałacharaktermisji”52.
Dlategotrudnomówićootruciuwieszczaprzezwrogówlegionu,
ponieważbyłonraczejideąformacjiwojskowej,aponadtoprzeczą
