Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
długichspotkańtête-à-tête,abywysłuchaćjejopowiadaniaomężuiichdyplo-
matycznymżyciu.ConajmniejzkilkupowodówpaniWandawydałamisięoso-
bągodnąwspółczucia,którążyciedoświadczyłoniezwykleboleśnie.Wówczas
teżporazpierwszypomyślałem,żehistoriaSpasowskiegototematzasługują-
cynaokazaniemuwiększegozainteresowania,abyćmożepodzieleniesięnim
zszersząpublicznością.Nieprzypuszczałemjednak,żezakolejnychpiętnaście
latbędępisałtesłowajakoWstępdopolskiegowydaniapamiętnikówRomualda
Spasowskiego,którepotrzydziestusześciulatachodichamerykańskiejpremiery
doczekałysiępublikacjiwPolsce.
Wkwietniu1986rokuksiążkaTheLiberationofOne2odbiłasięszerokim
echemwpolitycznych,dziennikarskichipolonijnychkręgachStanówZjedno-
czonych.Publiczniegratulującautorowi,PrezydentRonaldReaganoceniłjąjako
nnajlepsząksiążkęokomunizmieiPolsce,jakąkiedykolwiekczytał”.nJestmi
pandłużnytrzynoce-powiedziałdoSpasowskiegopodczasspotkaniawBiałym
Domuw1987roku-botylebezprzerwyczytałempanaksiążkęiniemogłem
jejodłożyć,dopókinieskończyłem”.Wkrótcepojejamerykańskimwydaniu
pojawiłysiętłumaczenianajęzykifrancuskiiniemiecki.Podkoniec2021roku
ukazałosięwUSAdrugiewydanieamerykańskie,zatytułowaneRomek&Wan-
da:TheGreatestPolitical,Faith&LoveStoryoftheTwentiethCentury3.
Trudnowytłumaczyć,dlaczegohistoriaSpasowskiego,spisanaprzezniego
samegowciągukilkupierwszychlatpoucieczce,nigdypoważnieniezainte-
resowałapolskichwydawców.Drugapołowalat80.byławnaszymkrajucza-
semdogorywaniawładzykomunistycznegoreżimu.Zdyskredytowanieautora
iukrywaniejegoksiążkistałysięwtedycelemzorganizowanejakcjiPRL-ow-
skichsłużbspecjalnych,któredołożyływszelkichstarań,żebypublikacjanie
trafiładoPolski.Opróczprzedstawicieliwładzy,wiedzielioniejwówczasje-
dynieutrzymującyzwiązkizZachodemdziałaczedemokratycznegopodziemia
orazsłuchaczeniezależnychrozgłośniradiowych,gdziemożnabyłoposłuchać
wywiadówzautorem(np.jegorozmowyzJackiemKalabińskimwRWEwlip-
cu1986roku).SporadycznepolskierecenzjeTheLiberationofOnebyły-co
oczywiste-mocnotendencyjneipróbowałyuczynićzeSpasowskiegonietyl-
kodyplomatycznegodyletanta,leczjeszczegorszegoliterataiżyciowegofajt-
łapę.Niestety,doautorówtychprześmiewczychocendołączyłytakżeniektóre
nsztandarowepióra”rodzimegodziennikarstwa.Wrozpoczętąnatychmiastpo
ucieczceizakrojonąnaszerokąskalęoperacjęskompromitowaniaSpasowskie-
gozaangażowanoconajmniejkilkunasturezydentówitajnychwspółpracowni-
kówbezpiekiwUSA.WedługdokumentówznajdującychsięwarchiwachIPN
2
AmbasadorSpasowskinadałswoimwspomnieniomroboczytytułWyzwoleniejednegoczło-
wieka,cowoczywistysposóbnawiązywałodonajważniejszejksiążkijegoojca,Władysława,
zatytułowanejWyzwolenieczłowieka,wydanejw1933roku.PamiętnikiRomualdaSpasow-
skiegozostałyporazpierwszywydanewUSAw1986rokuprzezHarcourtBraceJovanovich,
Publishers.
3
RomekiWanda:najwspanialszahistoriaopolityce,wierzeimiłościXXwieku(zob.również
przypisnr5).
14
