Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozmowaMarcinaZaborowskiegozprof.dr.hab.AdamemDanielemRotfeldem
którązajmowałyzawszeinadalzajmujązłowrogiesłużbyspecjalne,któ-
renazywałysiękiedyś,porewolucji,Czeka,czylikomisjanadzwyczajna
(Czriezwyczajnajakomissija),potem-GPU,NKWD,KGB,ateraznazy-
wająsięFSB(Fiedieralnajasłużbabiezopasnosti).Niezmienniesłużbyte
mieściłysięwtymbudynku.Spojrzałemnatengmachimówię:nKGB
zpewnościąteżdobrzefunkcjonuje”.NatoTomaszewski:nNicpodobnego,
tobie-iwieluinnym-taksiętylkowydaje.Tesłużbyświadomiebudują
osobietakąlegendęirozpuszczająpogłoskipoto,żebyludziesięichbali”.
Skwitowałemtenwywóduwagą:nMaszrację.Aleniedokońca.Taksię
złożyło,żewczasiewojnymieszkałemnagłębokiejgalicyjskiejprowincji.
Rosjanieniemielitamrozbudowanejsieciinformatorów-jeszczeniemieli
(bobyłatoukraińskawioska),jamieszkałemwklasztorzepodprzybranym
nazwiskiem,amimotoonimnietamznaleźli.Oczymtoświadczy?Byłem
przecieżmałąigiełkąwolbrzymimstogusiana,amimotoonimnietam
znaleźli.Zapewnemieliswojesposoby,umieliorganizowaćsobiepracętak,
abynicnieumknęłouwadzeczujnych«rycerzyrewolucji»”(taksiebiete
służbyokreślały).
Czymiałpanwtedyteżinnedoświadczenia?
Owszem.PoznałemówczesnychdyrektorówIMEMO-Anuszawana
ArzumanianaiNikołajaInoziemcewaorazichwspółpracowników-Olega
BykowaiWładimiraRazmierowa,którzynaróżnesposobypróbowalinkru-
szyćbetondogmatyzmu”(dodamnamarginesie,żeArzumanianw1954r.
napisałdoChruszczowaznaczącądlaprzyszłościradzieckiejpolitykinotat-
kę,wjakisposóbZSRRpowinienwyjśćzzimnejwojnyzeStanamiZjedno-
czonymiiZachodem).Zaniezależnośćmyśleniawśrodowiskuakademic-
kimniegroziłajużzsyłka,aniwięzienie.Niemniejniektórzypłacilizaswą
odwagęintelektualnątym,żenieotrzymywalizgodynawyjazdyzagranicz-
ne(niewyjezdnyje),niepublikowanoichtekstów.Bylimarginalizowani.
KilkamiesięcypomoimkrótkimpobyciewMoskwiewramachwy-
mianyprzyleciałdoWarszawyredaktorAndriejJermonski.Byłzachwycony
Polską.OpublikowałnałamachnMieżdunarodnojżyzni”reportażoswoich
wrażeniach,jakkolwiekzzasadymiesięczniktenpublikowałjedyniedrętwą
publicystykę.PopewnymczasieJermonskizwiązałsięzperiodykiemnIno-
strannajalitieratura”,naktóregołamachprzybliżałrosyjskimczytelnikom
twórczośćWitoldaGombrowicza,TadeuszaKonwickiego,esejeAdama
Michnika.
10
SprawyMiędzynarodowe,2015,nr1
