Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Wyobraźniaakwatyczna
Izdajemisię,żewzimnejfontannie
Jestemposągiemitulęwuścisku
Boginiębiałą–apłacz,bezustannie
Nanasbłękitnypadawodotrysku...
(KB65)
Symbolikawodysmutnejnakładasiętunaobszarznaczeniowywodyżycia
imiłości.Słowonfontanna”wywołujewwyobraźniwizjęogroduwrazzjego
ukrytymznaczeniemEdenu.Wmagicznymcentrumtakiegoogrodu–Rajubije
cudowneźródłowodyżywej7.Sztucznietworzoneprzezczłowiekawodotryski
zagarnęłyczęśćprzypisywanychnaturalnymźródłomwłaściwości.Tryskająca
wgóręczysta,krystalicznawodastałasiędlapoetówfrancuskichobrazemeks-
tazymiłosnej,azarazemłez.TakjestnaprzykładuBaudelaire’awwierszuLe
jetd’eauiwzakończeniuVerlaine’owskiegoClairdelune.nPłaczwodotrysku”
odnajdziemywwierszachStala(Zmierzch,Skargarycerza,Wmoimsercu)czy
Zawistowskiej(Białakrólewna).Występującatuodmianasmutku,dalekaod
prawdziwejrozpaczy,jestdodatkowozłagodzonaprzezbaśniowąlubpseu-
dohistorycznąstylizację.Takwłaśniesąukazywanełkającefontanny,natle
marmurowychsadzawek,wotoczeniuprzyrodystaranniezakomponowanej
przezczłowieka,współtworzącejobrazogrodumiłości.
Wmyślteoriisymbolizmustanypsychiczneinastrojepowinnybyćjedynie
sugerowane,nigdynazywane.DoskonałyprzykładstanowiątuBiałełabędzie
BogusławaButrymowicza8.Celowowprowadzonepowtórzeniaiparalelizmy
mająwywołaćuodbiorcyodczuciemonotonii.Jednostajnyruchptakówpły-
nącychnwciążjednymkręgiem”przywodzinamyślSchopenhauerowskiekoło
czasu,znakwiecznegopowrotu.USchopenhaueraipoetówMłodejPolski
kategoriamonotonii(Langeweile)9pozwalałanadokonaniepesymistyczne-
gouogólnienialosuludzkiego.WutworachStala(Nadwodą),Tetmajera
(Zbrzegu,Wierzba,Źródło)czyRolicza-Liedera(Dźwięczyk)wywołującewra-
żeniemonotoniionomatopeje,refrenyipowtórzeniasąnasyconewłaśnieme-
taforykąakwatyczną.
Szemrajcie–o!–szemrajcie,morzafaleszmerne,
Ociszydnamorskiego,grobowejrywalce!
7Zob.J.Chevalier,A.Gheerbrandt,Dictionnairedessymboles,Paris1982,s.453.Zob.teżW.Klin-
ger,AmbrozjaiStyksawodażywaimartwa.Studiummitologiczno-porównawcze,Kraków1906.
8Zob.M.Podraza-Kwiatkowska,Symbole„znaczące”[w:]tejże,Symbolizmś,s.189–192;T.Sku-
balanka,Opojęciuirradiacjisemantycznejijegoprzydatnościdlaopisumagicznychfunkcjimowy[w:]Studia
ometaforze,cz.II,red.M.Głowiński,A.Okopień-Sławińska,Wrocław1983,s.183–184,192–493.
9Zob.J.Tuczyński,SchopenhaueraMłodaPolska,Gdańsk1969,s.45,200–208.
16
