Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WyobraźniaakwatycznawpoezjiMłodejPolski
Przechodzimywięcdodrugiej,znacznieistotniejszejodmianyakwatyczne-
gopejzażuwewnętrznego.Poznającemutajemnicewłasnejpsychikiczłowieko-
wijestprzeznaczonaaktywna,anawetniebezpiecznarolanurka.Dotarciedo
metafizycznychgłębinduszymusibyćokupionewysiłkiem.nSkoczwciemne
nurtyduszy”–takązachętęodnajdujemywwierszuMirandoliNadno:
Skoczwotchłań,cotamleżyczarna,niezmierzona,
Choćbyśmiałgłowęstrzaskać,albopierśrozedrzeć!
Chwilęchoćbyprzedskonem:sercetoniprzejrzeć,
Lubniemejtajemnicytrupempaśćwramiona!23
ObrazzwierszaBronisławyOstrowskiejWstarymparkumożebyćtakże
interpretowanyjakosymbolintrospekcji.Małasadzawka,któraśpipodwar-
stwąpleśni,toodpowiednikduchowegobezwładu,atakżeodsunięciasięod
świata.Kiedyinercjazostajenakrótkoprzerwana,wgłąbwodymożedotrzeć
słońce.Duszaotwierającasięnaświatłoprzyjmujewsiebiecząstkętranscen-
dencjiirozjaśniaswojewiecznemroki.
Omawianatuwersjapejzażuwewnętrznegotonienstanduszy”,alesymbol
samegoaktupoznawaniawłasnejpsychiki,zwłaszczajejgłębokichwarstw,
tego,conieświadome24.Podświadomośćukazanajakogłębinywodne,naj-
częściejotchłaniemorskie–natęznamiennądlaMłodejPolskiwizjęduży
wpływmiałyspolszczoneprzezMiriamaiwielokrotniewówczaspowtarzane
słowaMaeterlincka:
Jestwnaszejduszymorzewewnętrzne,prawdziwenmaretenebrarum”,kędyszaleją
dziwaczneburzetego,coniedajesięująćwdźwiękianiopisać,ato,conamudasię
wypowiedzieć,zapalawnimniekiedycoś,jakbyodbiciegwiazdywrozkipieniufal
ciemnych25.
DosformułowańtychnawiązałStanisławPrzybyszewski,piszącwmanife-
ścieO„nową”sztukę:
PozaciasnymkółkiemświadomychstanównaszegoJajestoceanwewnętrzny,mo-
rzetajniizagadek,kędysięwichrządziwaczneburze,sątamkryjówkiSezamapełne
nieprzebranychskarbówicudów,irzeczywsłowanieujętych.[...]Tylkowciemnych
nocachpłonącychsnówtryśnierazporaz,zielonypłomień,rozlegniesiędźwiękjak-
23Tamże,s.22.
24DziejomtegopojęciawepoceMłodejPolskijestpoświęconyartykułB.SzymańskiejLetejskastro-
nasztuki.(Koncepcjanieświadomościwpolskiejliteraturzemodernistycznej)(nArchiwumHistoriiFilozofii
iMyśliSpołecznej”,t.22[1976],s.177,200).Powołującasięm.in.naE.vonHartmanna(Philosophie
desUnbewusten)autorkaomawiaujęciaPrzybyszewskiego,Langegoiinnych.
25Cyt.za:Z.Przesmycki,MaurycyMaeterlinck.Stanowiskojegowliteraturzebelgijskiejipowszechnej
[w:]tegoż,Wybórpismkrytycznych,t.1,Warszawa1967,s.289.
21
