Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Dąbrówka,Średniowiecze.Korzenie,Warszawa2005
ISBN83-01-14430-0,©byWNPWN2005
Głównąpracęinwencyjnąipisarską,niezbędnąwdalszymrozwoju
kultu,wykonałnastępniedominikaninśląskiWincentyzKielczy
(ok.1200-po1270),którystworzyłcałąoprawęhagiograficzną
wpostaciżywotówproząikompozycji.Największąpoczytnośćzy-
skałsobiekrótszyżywot,przechowanawwielurękopisachLegenda,
orazjejposzerzonawersja,Vitamaior(Żywotwiększy)powstała
prawdopodobnieprzed1261(Plezia).
Kluczowymmitemregenerującymposiekanekrólestwooka-
załasięlegendaocudownymzrośnięciusięciałaśw.Stanisława,
któreprzykolejnejtranslacjiszczątkówznalezionobezśladówoka-
leczenia.Natympolegasiłalegendy,żeskorocudowniezrosłosię
ciało,wydajesięmożliwecudownezjednoczeniePolski.Mamytu
zastosowanywnajdosłowniejszejpostacitoposorganiczny:utożsa-
mieniepaństwazciałemludzkim.
Itak,jakonposiekałciałomęczennikanawieleczęściirozrzuciłnawszyst-
kiestrony,takPanpodzieliłjegokrólestwoidopuścił,abywieluksiążątwnimrzą-
dziło,ijaktozwinygrzechównaszychterazwidzimy,wydałtokrólestwosamo
wsobiepodzielonenapodeptanieizniszczenieprzezokolicznychgrabieżców.
Lecztak,jakmocBożauczyniłaświęteciałobiskupaimęczennikatakim,
jakbyło,bezśladublizn,aświętośćjegoobjawiłaznakamiicudami,takteżwprzy-
szłościdlajegozasługprzywrócidodawnegostanupodzielonekrólestwo,umocnije
sprawiedliwościąiprawdą...(II26).
PrzywołującniewątpliwązałożycielskąrolęWojciecha,nie
możnazaprzeczyć,żetęsamąrolęodegrałStanisławprzyodnowie
królestwa.Wojciechzostałwykreowanynazałożycielamiejscowego
Kościołazinicjatywykróla,tymrazemnatomiastwkroczyłKościół,
podnoszącStanisławadorangiherosarównegokrólowi,aprzewyż-
szającegogomoralnąsiłą.PrzypominałzarazempióremWincentego
zKielczy,żeskarbieckrakowskiejkatedryprzechowujewciąż„koro-
nę,berłoiwłócznię”(VitamaiorII27).Takzostajespłacony—choć
brzmitoparadoksalnie–długpaństwu,pozbawionemucentralnej
władzy.Kiedynatomiastcelzostałosiągnięty,wkolejnychwersjach
żywotuStanisławapolitycznykontekstkonfliktubędziezacierany
narzeczobyczajowego(Brożek);tenbowiembyłodpowiedniejszy
dlaroliświętegowspokojnymkrólestwie,aniebyłomożnausunąć
śladówkonfliktu.Utrwalatonajwcześniejszepolskiepiśmiennictwo
zpieśniąlegendarnąChwałatobieGospodzinie(odpispo1450?),
24
