Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HerezjologiabizantyńskawobecherezjidualistycznychnaBałkanach
caraPiotra,fragmentysynodykonów,formułysłużącewyklinaniuherezjiprzezjej
kajającychsięadeptów,ListpatriarchyKosmydometropolityLarysy.Samatreść
dogmatycznamaczęstokroćwichprzypadkudrugorzędneznaczenie.Bardziej
istotnemogąsięokazaćokolicznościpowstaniatychdokumentów.Odnajdujemy
wnichwskazówkikto,kiedyizjakiegopowodubyłzaniepokojonyobecnością
heretyków.ListTeofilaktajestjednązważniejszychwzmianekorozwojuherezji
dualistycznejwchrześcijańskiejBułgariiwdrugiejpołowieXw.13,zkoleilistKo-
smypozwalazlokalizowaćośrodekbogomilstwawmetropoliiateńskiejwpołowie
XIIlubXIIIw.Wubogiejwfaktografięhistoriibogomilstwategorodzajupoda-
niamusimyuznaćzacenne.PodobnąwartośćpoznawcząmaprologdoHistorii
paulicjanPiotraSycylijskiego,którypoświadczazamiarmałoazjatyckichpaulicjan
wysłaniamisjidoBułgariiwdrugiejpołowieIXw.
Bliskietejgrupy,jeślichodzioznaczeniedlahistorykaherezji,sąkolejnetrzy
fragmenty:anonimowahomiliazXIIw.naNiedzielęwszystkichświętych,homilia
patriarchyGermanaII,atakżeKomentarzBoskiejLiturgiiTeodora(Mikołaja?)
zAndydy.Niewnosząonezbytwieledonaszejwiedzyodogmatycebogomiłów
oraznienaświetlająszerzejichhistorii.Potwierdzająnatomiast,żeelitybizantyń-
skiebyłyzainteresowanetematem,dająnamrównieżwglądwstanichwiedzy
oheretykach.WtwórczościGermanaIIznalazłysięjeszczetrzytekstywspomi-
nającebogomiłów,wtymlistpodającysposóbprzyjmowaniaheretykównałono
Kościoła(zbliżonytreściądowspomnianychwyżejformułprzyjmowanianawró-
conychodstępcówodwiary)orazlistpasterskiostrzegającymieszkańcówKon-
stantynopolaprzedszerzącąsięherezją.Tekstytenieweszływskładniniejszejan-
tologii.Przetłumaczonahomiliawystarczy,abyzobrazowaćschematycznysposób
prezentacjibogomilstwawtwórczościkonstantynopolitańskiegopatriarchy.
Następnąznaczącąobjętościowogrupętekstówstanowiąświadectwazwiązane
zpostępowaniemprocesowymorganówKościołaipaństwawymierzonychwkon-
kretnychherezjarchówlubwspólnotyinnowierców:wypisyzaktsynodów,wyro-
ki,przysięgakajającegosięheretyka,komentarzprawnikadoorzeczeniasynodu,
13Nierozstrzygniętawliteraturzepozostajekwestia,czylistdotyczypaulicjanizmu,czybogo-
milstwa.Interpretacjępaulicjańskązakładalim.in.:VenanceGrumel(LesRegestesdesactesdesPatri-
archesdeConstantinople,I,fasc.2,LesRegestesde715à1043,Paris1936,s.223-224),NinaGarsoïan
(TePaulicianHeresy.AStudyoftheOriginandDevelopmentofPaulicianisminArmeniaandthe
EasternProvincesoftheByzantineEmpire,Paris1967)iAntonioRigo(Lespremièressourcesbyzantines
surlebogomilismeetlesoeuvrescontrelesphoundagiagitesd)EuthymedelaPéribleptos,[w:]Европей-
скиятюгоизтокпрезвторатаполовинанаΧ-началотонаΧΙвек.Историяикултура,реl.
:.Гюзелев,Г
.Н.Николов,София2015,s.528(528-551).Przeciwnątezęprzyjmowalim.in.Iwan
Dujczew(Medioevobizantino-slavo,vol.1,Roma1965,s.311),DimityrAngełow(Богомилството,
София1993,s.266sqq)czyJanetiBernardHamiltonowie(ChristianDualistHeresiesintheByzantine
World,c.650-c.1450,eds.J.Hamilton,B.HamiltonY
.Stoyanov,Manchester1998,s.98sqq).
17
