Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HerezjologiabizantyńskawobecherezjidualistycznychnaBałkanach
antologiiaktazlat1325i1350,onumerach19i21),sąfałszyweoskarżeniaohe-
rezję.Władzekościelnemimobezpodstawnościnielekceważąichiwydająsięnie
dowierzaćwłasnymproceduromsprawdzaniaprawowiernościczłonkówkleru.
Sprawyrozpatrywanesąwielokrotnie,taksamodublowanesąprzedsięwzięteza-
bezpieczenia-pisemneświadectwaprawowiernościwydająsynody,oddzielne
deklaracjepodpisująsamioskarżeni.Bezsilnośćpatriarchatuwdbaniuoczystość
rytualnąidogmatycznąpaństwawybijasięnapierwszyplanwhistoriiTeodo-
zjuszaFudulisa.Niebyłoncoprawda,wedlewszelkiegoprawdopodobieństwa,
heretykiem,aleczarownikiem.Niemniejjednakśrodkizaradcze,jakiepodjęto,
bypołożyćkresjegodziałalności,byłypodobnedotychkierowanychprzeciwko
heretykom.Okazałysięone-dopókimożemytośledzić-nieskuteczne.Powy-
gnaniuzKonstantynopolaFuduliskontynuowałmagicznepraktykiwTyrnowie,
apotemwróciłdostolicycesarstwaiznówzarobkowałuzdrowicielstwem.
***
Prezentowanytuprzeglądźródeł,choćniewyczerpujący,dajeobrazróżnorod-
nościzjawisk,zjakimmamydoczynieniaprzezcałąhistorięruchubogomilskiego.
InneobliczemiałobogomilstworzucającewyzwaniecerkwibułgarskiejwXw.(od-
notowaneprzezKosmęPrezbitera),angażującecesarzabizantyńskiegonaprzeło-
mieXiXIw.(poświadczoneprzezEutymiuszaZygabenosa),niepokojącestarców
athoskichwpołowieXIVw.(sprawaz1344r.)czyodnotowywaneincydentalnie
wbałkańskichwsiachwtymsamymokresieetc.Herezjapojawiałasięwróżnych
warstwachspołeczeństwa,kolejnejejwystąpieniaróżniłysięstrukturąorganiza-
cyjną,zakresemterytorialnym,odnotowanątreściądogmatycznączywreszcie-co
równieżbardzoważne-niejednorodnebyłyreakcjewładzpaństwowo-kościelnych.
Niniejszaksiążkamazazadanieprzybliżyćpolskiemuczytelnikowitęskompliko-
wanąmaterię.Miejmynadzieję,żeprzyczynisiędorozwojubadańwtymzakresie.
Wskazówkibibliograficzneumieszczonepodwstępamidoposzczególnych
tekstówmajądaćwstępnąorientacjęwliteraturzeprzedmiotu.Zazwyczajpomi-
jałemwnichdzieładającesyntetyczneujęciehistoriiherezji,któremogłybybyć
powtarzaneniemalzakażdymrazem16.Wyjątkiemsąsytuacje,gdywdzieletego
16Naprzykład:S.Runciman,Manicheizmśredniowieczny,tłum.J.Prokopiuk,B.Zborski,
Katowice2007;D.Obolensky,TeBogomils:AStudyinBalkanNeo-Manichaeism,Cambridge1948;
А.Соловјев,СведочанстваправославнихизвораобогомилствунаБалкану,nГоlишнјакИс-
торијскогlруштваБоснеиХерцеговине”5,1953,s.1-103;M.Loos,DualistHeresyintheMid-
dleAges,Praha1974;Д.Драгојловић,БогомилствонаБалкануиуМалојАзији,I-II,Београl
1974,1982;Д.Драгојловиќ,:.Антиќ,Богомилствотовосредновековнатаизворнаграѓа,
19
