Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
RozdziałI.Problematykaautoedukacjiwświetlekrytycznejanalizy…
ideałem7.NiecoinaczejsamokształceniepojmowałJózefPieter,postrzegającje
jakokierowanązzewnątrzpracęnadwłasnąosobowościąwdziedziniewoli,
charakteruikulturywspółżyciazinnymiludźmi,zgodnązwcześniejwytworzo-
nym,trwałymideałemżyciowym.Warunkiemkoniecznymwystąpieniasamo-
kształceniabyłoosiągnięcieprzezczłowiekadojrzałejosobowości,niemiało
onojednakcharakteruwpełniautonomicznegoipodmiotowego8.StefanBaley
dorefleksjinatentematwniósłnowyelement,twierdząc,żewprzeciwieństwie
dosamouctwadziecięcegoocharakterzepopędowym,samokształceniedojrze-
wającegoczłowiekastajesięstopniowoprocesemintencjonalnym,opartymna
własnejwoliiwyborze.Wswoichpoglądachrozróżniałprzytymsamokształce-
nie,obejmującepoznawcząisprawnościowąstronęumysłudzieciimłodzieży,
orazsamowychowanie,odnoszącesiędosferyuczuciowo-wolicjonalnej.Zgod-
niezjegoteządopierowokresiedojrzewaniawyraźniezaznaczasiętendencja
dointegracjiobutychsferosobowościpodwpływemwłasnejaktywności.Wjaki
sposóbprzebiegaowaintegracja?Początkowowysiłkisamowychowawczejed-
nostki,skoncentrowanenakształtowaniucharakteru,zdająsiędominowaćnad
wysiłkamisamokształceniowymi:nStronamoralnagórujenadintelektualną.Ale
właśniedopierotoustaleniepostawymożenadaćpóźniejszejtendencjisamo-
kształceniowejwłaściwysensikierunek.Samokształceniezyskujenatejdrodze
głębszewewnętrzneuzasadnienie”9.Azatemwystąpieniesamokształcenia,czyli
wyższegopoziomupracynadsobą,autoruzależniałodukształtowaniasięodpo-
wiedniejpostawymoralnejjakowłaściwościwcześniejszychfazwychowawcze-
gorozwojuwokresieadolescencji,anawetwcześniej.ZatoMariaPrzetaczni-
kowaużywałaterminunsamowychowanie”wwąskimrozumieniu,uznającjeza
zinterioryzowany,wewnętrznymechanizmregulacjizachowaniajednostki,toż-
samyzwyższymstopniemjejrozwoju1stadiumosiągniętejprzezniąautono-
mii.Wstadiumsamowychowaniaczłowiekpotrafi1zdaniemautorki1prze-
kształcaćzasadyiczynićjeskładnikamizestawuautonomicznychwartości,
którymikierujesięsamodzielnie,modyfikującswepostępowaniezgodniezwła-
snymipotrzebamiimotywami,ukierunkowanymiprzezrzeczywistośćspołecz-
ną,wjakiejżyje10.Wkoncepcjachpsychologicznychposługiwanosięteżczęsto
pojęciemnsamorealizacji”oraznautokreacji”.WiesławŁukaszewski,naprzy-
kład,opowiadałsięgeneralniezaujmowaniemsamorealizacjijakospontanicz-
negoprocesurozwojuosobowości,będącegorezultatemjejinterakcjizinnymi
ludźmiorazpodejmowanychirealizowanychzadań.Autorwyróżniłtrzykon-
7
JiBARANOWSKA:Samokształcenie.W:Encyklopediawychowania.T.3.Red.SiŁEMPICKI.
Warszawa,NK,1939,s.698.
8
JiPIETER:Psychologiczneproblemysamokształcenia.Warszawa,NK,1963,s.11115.
9
SiBALEY:Psychologicznepodstawysamokształcenia.W:Pedagogikadorosłych.Red.
KiWOJCIECHOWSKIiWarszawa,PZWS,1965,s.189.
10
MiPRZETACZNIKOWA,ZiWŁODARSKI:Psychologiawychowawcza.Warszawa,PWN,1979,
s.315.
