Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
RozdziałI.Problematykaautoedukacjiwświetlekrytycznejanalizy…
cyjne.Termin:npracanadsobą”rezerwowałzatotylkodlasamokształcenia
isamowychowania.Wpóźniejszymokresietwórczościsamokształcenieisamo-
wychowaniebyłyrozpatrywaneprzezPietrasińskiegowszerszymaspekciereali-
zowaniasiępodmiotowościjednostki.Autorposługiwałsiępojęciemautokreacji
intencjonalnej,która1wjegorozumieniu1poleganawspółtworzeniuiwspół-
formowaniuprzezjednostkęwłasnejdrogiżyciowejiwłasnejosobowości.Sta-
nowijednocześniepojęcienadrzędnewobecokreśleńtakichjaksamowychowa-
nie,samokształcenie,kierowanieżyciemczykierowaniekarierą,obejmując
takżeniezamierzoneefektyosobowościotwórczeautonomicznychzachowańjed-
nostki.Autorzauważyłprzytym,żeczłowiekposiadaraczejniewielkierezerwy
rozwoju,któremożewykorzystywaćwprocesiesamorealizacji.Jegoaktywność
wtymzakresiepolegagłównienapodejmowaniupozytywnejkooperacjizczyn-
nikamiurabiania,kompensowaniuniedoskonałościtegoprocesu,rewidowaniu
iprzekraczaniuwynikóworazcelówurabiania,przeciwstawianiusięokreślonym
oddziaływaniom15.Wujęciachpsychologicznychzaznaczyłysię1jakjużwcze-
śniejwspomniałam1tendencjedowiązaniaautoedukacjizfazamirozwojowy-
miczłowiekaianaliząróżnychichmomentówzmyśląooptymalizacjiczynno-
ściautoedukacyjnych,aletakżetendencjedouwzględnianiadyspozycji
psychicznychjednostki,ważnychmechanizmów(motywy,potrzeby)orazzmian,
zachodzącychwróżnychsferachpsychiki.Psychologicznekoncepcjetraktowały
ponadtoautoedukacjęjakoprocessamodzielny,opartynawłasnejinicjatywie
iwłasnymrozumieniusensupoczynań,związanyzrozwiązywaniemzadańży-
ciowych,społecznych,ekonomicznych,alerównocześniewskazywałynazna-
czeniespontanicznychzmianosobowościowychpodwpływemcałokształtuak-
tywnościiinterakcji,któremogądopełniaćlubmodyfikowaćintencjonalne
oddziaływaniaosobowościotwórcze16.
Nagrunciepedagogicznymwystąpiłyzróżnicowanestanowiskaodnośnie
problematykizwiązanejzautoedukacją,częstowykorzystującedorobekinnych
dyscyplinnaukowych,trudnozatemwyraźnieoddzielićpedagogicznypunktwi-
dzeniaodsocjologicznegolubpsychologicznego.Wpoglądachpedagogówmożna
takżezauważyćzarównoszerokie,jakiwąskieujęcieautoedukacji,przyczym
autorzyczęstoposługująsiędwomaterminami:samouctwoisamokształcenie,
traktującjezamiennielubteżwyraźnierozdzielając.Wtymdrugimprzypadku
samouctwopolegałozazwyczajnasamodzielnymzdobywaniuelementarnych
wiadomościisprawności,natomiastsamokształcenieodnosiłosiędorozwoju
całejosobowościczłowieka.Zamiennietymiterminamiposługiwałsięnaprzy-
kładWładysławSpasowski,definiującsamokształceniejakoprocesrozwoju
osobowegoczłowieka,dokonującysiępoprzezsamodzielnestawianieirozwiązy-
15
ZiPIETRASIŃSKI:Rozwójzperspektywyjegopodmiotu.W:Rozwójpsychicznyczłowieka
wciągużycia.zagadnieniateoretyczneimetodologiczne.Red.MiTYSZKOWA.Warszawa,PWN,
1988,s.93196.
16
Zob.SiBALEY:Psychologiawychowawczawzarysie.Warszawa,PWN,1958,s.2721273.
