Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wszystkopłynęłozserca.Poruszyłkażdegoznas–wspominał
HansFrank,którypierwszyrazusłyszałHitleraw1920roku
iwkrótcestałsięjednymznajważniejszychczłonkówpartii
nazistowskiej.–Wyrażałnaszemyśli,jasnoizrozumiale
przedstawiałogólnedoświadczeniaorazpowszechnepragnienia
ludzi,którzycierpieliimarzyli,bypojawiłsięnowyprogram.[...]
Alenietylkoto.Wskazywałnamdrogę,jedyną,którapozostaje
każdemunarodowirzuconemunakolana.Musieliśmywydobyćsię
zgłębokiejotchłanidziękiodwadze,wierze,gotowości
dodziałania,ciężkiejpracyiwspólnymdążeniomdowspaniałego,
świetlanegocelu.[...]Nabrałemprzekonania,żejeślijakikolwiek
człowiekzdoławpojedynkęprzesądzićoprzyszłościNiemiec,
będzienimwłaśnieHitler[6].
Słowa„wyrażałnaszemyśli”pomagajązrozumieć,
skądbrałasiępopularnośćHitlera.Charyzmatyczny
przywódcanicniezdziała,jeślinieznajdąsięludzie
gotowipodzielaćjegoprzekonania.Jeśliktośwlatach
dwudziestychzasadniczoniezgadzałsięzHitlerem,był
zapewnecałkowicieuodpornionynajego„charyzmę”.
Oracjewodzanazistównieprzekonałynaprzykład
HerbertaRichtera,weteranapierwszejwojny
światowej.RichterniezgadzałsięzpoglądamiHitlera,
dostrzegałwięcjego„chropawygłos”itendencję
do„wykrzykiwaniajaknajprostszychpolitycznych
haseł”[7].
StalintymczasembyłzaprzeczeniemWeberowskiego
charyzmatycznegoprzywódcy.Jakomówcaraczejnie
porywałtłumów,chętniezatowykorzystywał
biurokratyczneregułydowłasnychcelów.Całajego
karierapolitycznadowodzi,żedoskonalerozumiał,jak
wielemożnaugraćdziękidziałalnościwrozmaitego
rodzajukomitetach.Miałszczęście,żejegoosobowość
świetniepasowaładocharakterunowegosowieckiego
państwa.ZarządówStalinadoszłodogigantycznego
rozrostuadministracji:liczbaosób,pracujących
narzeczsystemuwzrosłazniespełnaczterech
