Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Ryshistorycznyegzekucji...
delegatom10.Czynnościpomocniczychorganówegzekucyjnychspeł-
nialiwoźnisądowizwanikomornikami11,osobytowarzyszącewoźnemu
-świadkowie(szlachcice),urzędnicygrodzcy,służebnicystarostyoraz
pospoliteruszenieiwojsko.Obowiązkiwoźnegojakoniższegourzęd-
nikasądowegopoczątkowosprowadzałysiędowykonywaniapowie-
rzonychprzezsądczynności,zwłaszczadoręczeniapozwuidokonywa-
niawizjilokalnych,zacoprzysługiwałakomornikowiopłata,
tzw.„pozewne”,anastępnieodXIIw.-egzekucjawyroków12.Upraw-
nieniawoźnychwegzekwowaniuwyrokówniebyłyrozległe13.Polegały
naprzedstawieniustronieżądaniawykonaniawyroku,stwierdzenia
gotowościjegospełnianiaprzeztakąosobę.Woźnywspółdziałałze
stronąwdobrowolnymwykonaniuprzezniąwyroku,natomiastnie
byłumocowanydostosowaniaprzymusu.Sądmógłzlecićwoźnemu
dokonaniearesztuzwłasnejinicjatywylubnaprośbęzainteresowanego,
jednakżeniebyłotozatrzymanieaniuwięzienie.Woźnykładłareszt
nazwierzętailudziwyrządzającychszkodę,jakrównieżnaprzedmioty
szkodzietowarzyszące;aresztemobjętebyłowszystko,coposzkodowa-
nemuzostałozabrane14.
WXVIw.,azwłaszczapoprzyjęciusięwcałejPolsceprzeprowa-
dzonejkodyfikacjiprocesusądowegonazwanejFormulaprocessus
z1523r.,charakteregzekucjiuległzmianie15.Nastąpiłoskrócenie
10Wnaukowychpoglądachczynnościegzekucyjnetychosóbokreślanomianem
zastępczychorganówegzekucyjnych;por.J.Rafacz,Dawnyproces...,s.203.
11Pojęcie„komornik”odnosisiędoosóboróżnymstatusie,m.in.wysokiurzędnik
dworski(takżeludnośćsłużebnapełniącaposługibezpośrednionadworzelubwgrodzie
kasztelańskim),woźnysądowy,zastępcasędziegoipodsędkawsądzieziemskim(tzw.
sądkomorniczyrozpatrującysprawymniejszejwagi),urzędnikwsądziepodkomorskim
(jurysdykcjategosąduposiadającegowyłączniekompetencjewsprawachorozgraniczenie
dóbrszlacheckichutrzymywałasiędokońcadawnejRzeczypospolitej)iurzędnik
wgórnictwietzw.komornikżup;por.J.Bardach(red.),HistoriapaństwaiprawaPolski,
t.I,s.111,128,217,252-253,273,345-346,356,358,475-476,479;J.Rafacz,Egzekucja
wMałopolsceodStatutuWiślickiegodokońcaśredniowiecza,Warszawa1927;K.Lubiński,
Problemyreformy...,s.13in.;zob.teżZ.Rymaszewski,Woźnysądowy,Warszawa2008,
s.142in.oraztenże,Czynnościwoźnegosądowego,Warszawa2010,s.297in.
12J.Bardach(red.),HistoriapaństwaiprawaPolski,t.I,s.273oraz556in.;W.Ja-
worski,OwoźnychsądowychwWielkopolscewXIVw.ipoczątkachXVw.Pamiętnik
słuchaczyUniwersytetuJagiellońskiego,Kraków1887,s.189in.
13J.Rafacz,Dawnyproces...,s.204.
14SzerzejZ.Rymaszewski,Czynnościwoźnegosądowego,s.164in.
15Zob.J.Bardach(red.),Z.Kaczmarczyk,B.Leśnodorski,HistoriaPaństwaiprawa
Polski,t.II,Warszawa1966,s.402.
34