Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1ł6Planowaniedoświadczeńipomiarów
17
rykrokchodzi.Możnawtedytakzaplanowaćdoświadczenie9abytennajwięk-
szybłądzminimalizować.
Chociażbłędówlosowychniemożnanigdywyeliminować9tojednakmożna
istotniezmniejszyćichwielkość9stosującodpowiednitokpostępowania.Za-
równowprzypadkubłędówlosowych9jakisystematycznychnasuwasięjeden
itensamwniosek:należydołożyćwszelkichstarań9abyzidentyfikowaćźródła
potencjalnienajwiększychbłędówjeszczeprzedrozpoczęciemeksperymentu.
Umożliwitotakiezaplanowaniejegoprzebiegu9abyzminimalizowaćbłędypo-
chodząceztychźródeł.
Jestjeszczeinnyibardziejsubtelnyaspektplanowaniaeksperymentu.
Wwieluanalizachjednalubwięcejcharakterystykmetody(np.czułość9selek-
tywność9szybkośćikosztanalizy)zależyodwieluczynnikówdoświadczal-
nych.Identyfikacjanajważniejszychczynnikówiichoptymalizacjaprowadzą-
cadopolepszeniaczułości9selektywnościitp.jestwtedykluczowymetapem
wstępnym.Wceluograniczeniazużyciazasobównaturalnych9rozpuszczalni-
ków9odczynnikówlubzmniejszeniawielkościbadanychpróbekprocesopty-
malizacjiprocedurypomiarowejpowinienbyćprzeprowadzony9zanimproce-
durabędziepowszechnieirutynowostosowana.
Niektórezproblemówplanowaniadoświadczeńioptymalizacjipomiarów
możnaprzedstawićnaprostymprzykładzie.Wpomiarachenzymatycznychstę-
żenieanalituwyznaczasięnapodstawiepomiaruszybkościreakcjienzyma-
tycznej.Wtakichprzypadkachanalitjestczęstosubstratemreakcjikatalizowa-
nejprzezenzymijegostężeniemalejewczasie.Załóżmy9żezależynamna
określeniuwarunków9wktórychszybkośćtajestnajwiększa.Mamypodstawy
przypuszczać9żeszybkośćtazależy9pozainnymiczynnikami9odpHitempe-
raturymieszaninyreakcyjnej.Jakmożnaocenićwpływtychczynnikówiusta-
lićoptymalne(tzn.9przyktórychszybkośćreakcjijestnajwiększa)ichpoziomy,
czyliwartościdladanejreakcji?
Analitykmożenaprzykładwykonaćseriędoświadczeńprzystałymstężeniu
enzymuistałejtemperaturze9leczzmieniającymsiępH.Wkażdymzdoświad-
czeńnależyoznaczyćszybkośćreakcji9anastępniewybraćoptymalnąwartość
pH-niechwynosionanp.795.Potemnależyprzeprowadzićkolejnąseriędo-
świadczeńwceluustaleniaoptymalnejtemperatury.WtychdoświadczeniachpH
roztworumawartośćoptymalną7959azmianieulegatylkotemperatura.Ustalimy
wtensposóboptymalnątemperaturę9powiedzmy400C.Takiepodejściedoopty-
malizacjidoświadczalnejjestwoczywistysposóbbardzopracochłonne9zwłasz-
czagdyoptymalizowaćtrzebawięcejniżdwaparametry.Ponadto9jeżeliszyb-
kośćreakcjiprzypH795wtemperaturze400Cróżnisięjedynie9nieznacznieod
szybkościprzykładowowtemperaturze370C9pojawiasiępytanieczyzaobserwo-
wanaróżnicajestrzeczywista9czyteżjestefektembłędówlosowych.Możemy
tenproblemrozstrzygnąć9jedyniepowtarzającpomiarywobuwarunkach.
Bardziejpodstawowymproblememjestto9żewtakiejmetodzieoptymaliza-
cjizakażdymrazemtylkojednegoczynnikazakładasię9żeoptymalizowane
