Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Rodzajebadań.Specyfikapomiaruwnaukachspołecznych
Wbadaniunadwpływemautorytetuokazałosię,że62%przeciętnychobywateli
byłogotowychaplikowaćsilneimpulsyelektryczneinnejosobie,spełniającpolece-
niaeksperymentatora.Gdyopisujemytęeksperymentalnąsytuacjęipytamystuden-
tów,czyusłuchalibytakiegopolecenia,tylko1%spośródnichstwierdza,żetak.Czy
toznaczy,żestudencisąlepszymiludźminiżbadaniprzezMilgrama?Wątpliwe.
Jesttoraczejprzejawuniwersalnejtendencjidoprzedstawianiasiebiewdobrym
świetle.Psychologowiespołecznipokazywaliwielokrotnie,żesytuacjawpływana
naswdużowiększymstopniu,niżmyślimy.
Gdybywięcbadacznieposłużyłsięnpodstępem”,otrzymałbywyniki,którepo
prostunieodzwierciedlałybysposobu,wjakimogązachowaćsięludziewdanej
sytuacji.
WjednejzreplikacjibadaniaMilgrama9,przeprowadzonejwwarunkachnatu-
ralnych,pielęgniarkiotrzymywałyprzeztelefonodlekarzaprowadzącegopacjenta,
któregonigdywcześniejniewidziały,polecenie:nProszępodać20mgestrogenu,
będęzagodzinę”.Naopakowaniuzawartabyłainformacja,żetypowadawka
wynosi5mg,maksymalna10mg.Tylkojednaz22pielęgniarek,któreznalazłysię
wtejsytuacji,odmówiławykonaniatelefonicznegopolecenianieznanegolekarza.
Gdypoproszonoinnągrupę12pielęgniarekoprzewidywanie,jakzachowałybysię
wtakiejsytuacji,10stwierdziło,żeodmówiłybywykonaniapolecenia.Niedoce-
niamywpływu,jakimananassytuacja,więcnaszewyobrażenianatematnaszych
zachowańniemajądużejwartościbadawczej.Gdybyśmypozwolilibadanymusiąść,
odprężyćsięizgadywać,jakzachowalibysię,gdyby…,dowiedzielibyśmysię,jacy
chcielibybyć,anie,jacybylibyfaktycznie.
Dezinformowaniebadanychjest,byćmoże,najlepszym(jeśliniejedynym)spo-
sobemuzyskaniaużytecznychinformacjiotym,jakzachowująsięludziewnajbar-
dziejzłożonychiważnychsytuacjach-leczstawiaeksperymentatorawobecpoważ-
nychproblemówetycznych.Badacze,którzyprowadząeksperymentyzudziałem
ludzi,sąwpełniświadomidylematuetycznego,którywynikazkonfliktudwóch
wartości.Zjednejstronywierząoniwwartośćeksperymentalnychmetodzdoby-
waniatakpotrzebnejnamwiedzy,zdrugiej-pamiętająogodnościczłowiekaijego
prawiedoprywatności.Przypodejmowaniudecyzji,czyokreślonaproceduraeks-
perymentalnajestetycznaczynie,należyprzeprowadzićanalizękosztówizysków.
Musimywziąćpoduwagę,ilendobrego”wynikniezprzeprowadzeniategoekspery-
mentu,ailenzłego”możeprzydarzyćsięosobombadanym.Niestety,totrudnakal-
kulacja-zazwyczajbardzotrudnowyliczyćzarównokorzyścidlaspołeczeństwa,
jakipsychologicznekosztybadanych.
Pokazanonaprzykład,żeocenynszkodliwości”proceduryzależałyodprzekonań
osóbbadanych-przekonańdotyczącychwyników.Osoby,którympowiedziano,że
dużaczęśćbadanychjestposłusznaeksperymentatorowi,oceniłytęproceduręjako
bardziejszkodliwąniżosobypoinformowane,żepodporządkowujesięniewielka
częśćbadanych.Możnawięcstwierdzić,żeocenaetycznadowolnegoeksperymentu
30
9Gerrig,R.J.,Zimbardo,P.G.(2006).Psychologiaiżycie.Warszawa:WydawnictwoNaukowe
PWN.
