Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ztablicymożnawyciągnąćnastępującewnioski:jeżelitemperaturanadworzejestniska(patrz
kwartałIiIV),wówczasliczbakupowanychlodówmaleje.Najmniejlodówzakupionojesieniąizimą.
Najwięcejwokresachciepłych,czyliwionąilatem.Zatemprzyczynąsezonowejsprzedażylodów
jesttemperaturazewnętrzna.Sprzedażlodówzależyodtemperaturywposzczególnychmiesiącach.
Zauważmy,żeobserwacjęprowadzonoprzezcałyrok.Tylkowtedytakiebadaniestatystyczne
masens.
Obserwacjapojedynczychelementówzjawisknieuzasadniawypowiadania
naichtematuogólniającychsądówiwskazywaniaprawidłowościzewzględu
nato,żeposzczególneelementywchodzącewskładokreślonychzjawiskróżnią
sięodsiebie,niekiedydośćznacznie.Dotyczytotakżezjawiskżyciaspołecz-
no-gospodarczego,stanowiącychprzedmiotstatystykiekonomicznej.Nicnam
niedainformacjaosprzedażylodówtylkozpierwszychtrzechmiesięcy,która
wyniosła580sztuk,ponieważtejliczbyniemamydoczegoodnieść.Potrzebne
sąnamdanezinnychokresów,abymożnanaichpodstawiewnioskowaćobada-
nymzjawisku.
Przyczynydzieląsięnagłówneiuboczne.Przyczynygłównesąwspólnedla
każdegoelementubadanegozjawiska,aprzyczynyuboczneodpowiednioróżni-
cująposzczególneelementy.Wnaszymprzykładzieprzyczynągłównąjestzmien-
nośćtemperaturywkolejnychmiesiącachroku,aubocznąjestfakt,żekażdykwar-
tałjestinny.
Prawidłowościzjawiskmasowychżyciaspołeczno-gospodarczego(takichjak
np.urodzenia,zgony)mającharakterstochastyczny(przypadkowy),cooznacza,
żezachodzijakiśproces,którymrządziprzypadek.
Ogólneprawidłowościstatystycznestająsięwidocznedopierowtedy,gdy
właściwościposzczególnychelementówbadanegozjawiskazostanąujętewszeregi
liczbowe(tablicestatystyczne,zawartenp.wrocznikachstatystycznych).Dlatego
byłbywbłędziektoś,ktonapodstawieniewielkiejliczbyobserwacjiwyprowadził-
bywniosek,żenp.wPolscerodzisięzdecydowaniewięcejchłopców(lubdziew-
cząt).Małaliczebnośćobserwacjinieuzasadniawyrażeniaopiniiowystępowaniu
(lubniewystępowaniu)prawidłowościwbadanymzjawiskuiojejrodzaju.
Podobneprawidłowościmożnałatwodostrzecwtablicachstatystycznych
obrazującychtakiezjawiska,jaknp.małżeństwa,rozwody,zgony.Mimoiżniema
ustawowegonakazuanizakazuzawieraniamałżeństwa,liczbyzawieranychco-
roczniezwiązkówmałżeńskichniewielesięodsiebieróżnią.Tosamomożna
powiedziećozjawiskurozwodówizgonówczyprzyrostunaturalnegoludności.
Odchyleniaodpoziomuprzeciętnegowposzczególnychokresachsąstosunkowo
niewielkie(zob.tabl.2).Niemniejwilustrowanychprocesachzmianywstosun-
kudoroku2000sąwidoczne.Sąonerezultatemdziałaniawielorakichprzyczyn
zarównogłównych,jakiubocznych:zmianaustrojupolitycznegopaństwa,sto-
sunkówspołecznychiekonomicznych,warunkówmieszkaniowychimaterialnych
ludności,świadomościspołecznejiwieleinnych.
9
