Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Przywództwowujęciuhistorycznym,mitycznymiliterackim
23
[ś].Zatemtenpożytekpłyniedlakażdegoniezjegowłasnejumiejętności-tenzarobek,
któryonchowa-tylko,jeślitobraćściśle,umiejętnośćlekarskawyrabiazdrowie,aumiejęt-
nośćzarobkowania-honoraria.Iumiejętnośćarchitektastawiadom,aumiejętnośćzarobko-
wania,którazaniąidzie,przynosizapłatęzadom,itakwszystkieinneumiejętności-każda
robiswojąrobotęisłużytemu,cojejpodlega,ajeślisiędoniejniedołączyzapłata,toczy
możemistrzmiećjakiśpożytekzeswojejumiejętności?
Przytoczyłemtenwywód,sądzębowiem,żePlatoncelnieująłistotęproblemu:
bycokolwiekwykonywać,trzebamiećstosowneumiejętności,azefektów,które
przynosząteumiejętności,czerpaćpożytki.Tyleiażtyle.
Platonzdawałsobiesprawę,żesposobieniemłodychdoroliprzywódcówwymaga
odpowiedniegokształceniaidobregoprzykładu
27
:Idowódców-dodałem-nadnimi
postawiąnieconajlichszych,aleodpowiednichzewzględunadoświadczenieiwiek,jako
komendantówiwychowawców.
SkorojesteśmywobrębierozważańfilozofówstarożytnejGrecji,towinniśmy
jeszczerozważyćkwestięniewolnictwa.WPolsce(pewniewinnychkrajachtakże)
jesttakieporzekadło:zniewolnikaniemapracownika.Oznaczatotyle,żepracapod
przymusemniejestżadnąmiarąefektywna.Zatemdziwnewydawaćsięmoże,że
taktęgiumysł,ztakąbusoląmoralną,jakacechowałaArystotelesa,uznawałnie-
wolnictwozacośnormalnego,ba,korzystnego!Wiem,żeocenianiezdzisiejszej
perspektywyzdarzeńprzeszłychniejestrzecząnajmądrzejszą,aletakwestiauwiera
mnie,jestembowiemadmiratoremdziełaArystotelesa,podziwiamcelnośćirozleg-
łośćjegowywodów;notylkotakwestiazniewolnikami…ProszęzatemPTCzytel-
nikówowybaczenie,żetylemiejscapoświęcęnaszukanieuzasadnienia(usprawiedli-
wieniewydajesięsłowemnieadekwatnym)dlapoglądówtegogenialnegomyśliciela,
anawetniewiem,czyargumenty,któreprzywołujędlaobronyjegopoglądów,mają
dostatecznąmocsprawczą.Spróbujęzatemprześledzić,jaktękwestięwidziałsam
Arystoteles.Adotegoposłużąmistosownecytatyzjegopism.
WPolityceStagiryta,porozważaniuczęściskładowychpaństwa,stwierdza,że
każdeskładasięzrodzin,a
28
:
[ś]pełnarodzinaskładasięzniewolnikówiwolnych[ś],apierwszymiinajdrobniejszymi
częściamirodzinysąpaniniewolnik,mążiżona,ojciecidzieci,należywziąćpodrozwagę
tetrzystosunkiizbadać,czymwistociejestkażdyznich.
NotoidźmyzawywodamiArystotelesa,którejednymwydadząsiępokrętne,
adlainnychbędądowodemfinezjiintelektualnejtegofilozofa.Takczyowakjestto
wywódwartuwagi,Arystotelesbowiem,jakprzystałonawielkiegouczonego,roz-
trząsarozmaiteargumenty
29
:
27
28
29
Tamże,s.239.
Tamże,s.19.
Tamże,s.20.
