Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
CzęśćI.Przywództwoworganizacjach
Jednimianowiciesądzą,żewładzapananadniewolnikamijestpewnąumiejętnościąiżenie
mażadnejróżnicymiędzywładzągłowydomuawładząpananadniewolnikamiczywładzą
kierującegomężastanulubkróla[ś].Inninatomiastuważają,żewładzapananadniewolni-
kamijestprzeciwnanaturze,botylkonazasadzieprawaustanowionegojedenjestniewolnikiem,
ainnymwolnym,znaturyzaśniemamiędzynimiżadnejróżnicy.Dlategotakistanrzeczy
niejestsprawiedliwyjakonagwałcieoparty.
Natymwłaściwiemógłbympoprzestać,Arystotelesbowiemstwierdzadobitnie,
żeniewolnictwojestprzeciwnenaturze.JednakdalejStagirytaprzechodzidowłas-
ności,którajestczęściądomu,anaukaozdobywaniuwłasnościczęściąnaukiogospo-
darstwie
30
.Ipotakiejkonstatacjiprzechodzidonarzędzi,a-wedługniego-każdy
kunsztwymagawłaściwegonarzędzia
31
:
Znarzędzijednesąmartwe,drugieżywe,taknp.dlasternikasterjestnarzędziemmartwym,
zaśjegozastępcanarzędziemżywym(pomocnikbowiemstanowirodzajnarzędziaprzywy-
konywaniupracy)[ś]iwgospodarstwiedomowymrzeczy,jakiesięposiada,sąnarzędziem
dożycia,posiadłośćjestsumątakichnarzędzi,aniewolnikżywąwłasnością.[ś]niewolnik
jestnietylkoniewolnikiemswegopana,alewogóledoniegonależy.
IdalejArystoteleswywodzi,jakajestistotaijakiejestznaczenieniewolnika
32
:
Człowiek,któryznaturynienależydosiebie,leczdodrugiego,jestznaturyniewolnikiem.
Należyzaśdodrugiegotakiczłowiek,któryjestczyjąśwłasnością,mimoiżjestczłowiekiem.
Trudnowspółcześniezaakceptowaćtakiwywód,choćlogicznieniemożnamu
cokolwiekzarzucić.Arystoteleswydajesięzdawaćsobieztegosprawę,boroztrząsa
kolejnedylematy
33
:
Zkoleinależyrozważyć,czyktośktojestistotnieznaturyniewolnikiemlubnie,czyjestto
rzecząsprawiedliwą,anawetilepsządlakogośbyćniewolnikiem,czyteżnie,czyprzeciwnie
wszelkaniewolasprzecznajestzprawemprzyrodzonym.
Zewspółczesnejperspektywyjużsamostawianietakichpytaństałobysięconaj-
mniejniepoprawnepolitycznie,aleznowutakieahistorycznemyśleniebyłobyrównie
nieodpowiednie.Zatemzamiastsięoburzać,pozwólmyStagiryciedokończyćwywód
34
:
Władanieisłużenienależybowiemdorzeczynietylkopotrzebnych,aleipożytecznych.Unie-
którychistotzarazodurodzeniadokonujesięrozgraniczeniezprzeznaczeniemjednychdo
30
31
32
33
34
Tamże,s.21-22.
Tamże,s.22.
Tamże,s.22-24.
Tamże.
Tamże.
