Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GRANICEPREZYDENCKIEGOPRAWAŁASKIWśWIETLEKONSTYTUCJIRP…
2.geneZaprawaŁaski
Prawołaskimadługątradycję,sięgającączasówmonarchicznych3.
Pierwotnieprzysługiwałoonogłowiepaństwa–cesarzowi,królowi,księ-
ciuitd.,którymiałwładzęzarównoosądzania,jakiuwalnianiaododpo-
wiedzialności.
Wewspółczesnychpaństwachdemokratycznychdysponentempra-
wałaski,wprzeważającejwiększościprzypadków,pozostałagłowapań-
stwa–prezydent,rzadziejmonarcha.Zdarzasięjednak,żeuprawnienie
towykonujeinnyorgan,np.rząd(Szwecja),premierrządufederalnego,
ministersprawiedliwości(Niemcy)alboparlament(Szwajcaria)4.Prawo
łaskijestobecniepowszechnieregulowanewkonstytucjachorazwak-
tachrangikonstytucyjnej.
WhistoriiPolskiinstytucjaprawałaskibyłaznanaodzaraniana-
szejpaństwowościi–zawyjątkiemlat1578–1791,gdystosowałjąSejm–
przynależała,odpowiednio,dokróla,prezydenta,RadyPaństwa.Sank-
cjonowałyjątakżewszystkiedotychczasowepolskieustawyzasadnicze,
począwszyodUstawyRządowejz3.05.1791r.,wświetlektórej:UKról,
któremuwszelkamocdobrzeczynieniazostawionabyćpowinna,mieć
będzieiusagratiandi(prawołaski)naśmierćwskazanych,próczincrimi-
nibusstatus(tj.zbrodnistanu,godzącychwpodstawyporządkupolitycz-
negoRzeczypospolitej)”.
KonstytucjaKsięstwaWarszawskiego,oktrojowanaprzezNapoleona
22.07.1807r.wart.78stanowiła,że:UPrawołaskisłużykrólowi.Ontylko
możedarowaćlubzwolnićkarę”.UDarowanie”karyodnosiłosiędoprze-
baczeniakarywcałościlubjejzłagodzenia,któremogłozkoleiprzybrać
postaćzmniejszeniajejwymiaru,jakizmianynałagodniejsząrodzajowo.
Pojęciezwolnieniakarydotyczyłonatomiastuprawnieniakróladoogła-
szaniapowszechnejamnestii.
KonstytucjaKrólestwaPolskiegooktrojowana27.11.1815r.przezcara
AleksandraIprzewidywaławart.43,żeUprawoułaskawieniazachowa-
nejestwyłączniekrólowi,któryjestmocendarowaćlubzamienićkarę”.
3P.Sarnecki[w:]KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiejzdnia2kwietnia1997roku.
Komentarz,t.1,red.L.Garlicki,Warszawa1999,art.139,nt1,s.1.Niektórzyprzeja-
wówstosowaniaprawałaskidoszukująjużwstarożytności,np.wMezopotamii,
StarożytnymEgipcie,Sparcie,AtenachczywStarożytnymRzymie.Zob.K.Ko-
złowski,PrawołaskiPrezydentaRP,Warszawa2013,s.1–27.
4B.Banaszak,KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiej.Komentarz,Warszawa2009,
s.681;por.B.Banaszak,Prawołaskinazbytłaskawe,URzeczpospolita”
,19.12.2005r.;
R.Piotrowski,StosowanieprawałaskiwświetleKonstytucjiRP,UStudiaIuridica”
2006/45,s.168.
111
