Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
15
ment,jakpisanawjidyszPieśńozamordowanymnarodzieżydowskim
IcchakaKacenelsona,dostępnapopolskuwprzekładzieJerzegoFicow-
skiego,aletakżestyleiformy,jakienigdyztreściamimartyrologicznymisię
niełączyły.Rozprawy,któreweszływobrębtejksiążki,dobrzeprezentują
tozjawisko.SzerokorozumianystylpoezjiSkamandra,jużpodkonieclat
trzydziestychmocnoskonwencjonalizowanyipowoliprzechodzącywsfe-
ręliterackiejarchaiki,nagleokazałswącałkowicieniespodziewanąprzy-
datność.TonieburzącyzastanekanonystylAwangardy,tonawet–jeślinie
liczyćjednostkowychwyjątków–niedramatycznystylkatastrofistów
ukształtowanypodkoniecmiędzywojennegoDwudziestoleciaokazałsię
podstawowymstylempoezjipolskiej,podejmującejprzekazywanieholo-
kaustowychdoświadczeń;tarolaprzypadłapoetyceskamandryckiej.Pro-
stej,bezpretensjonalnej,nieunikającejprzedstawianiarealiówikonkretów,
wjakimśsensiejużzużytej.Mógłbyktośpowiedzieć,iżtaksiędziejedla-
tego,żepolskapoezja–choćjejosiągnięciawtejdziedziniesąogromne–
niemiałaswojegoPaulaCelana,którypotrafiłstworzyćwłasnystyl,będąc
poetąniemaljednegotematu.Toprawda,niema,faktjednaknieprzestaje
byćfaktem,żewłaśniekontynuacjatradycjiSkamandraokazałasięzjawi-
skiemważnymiodużymzasięgu.Aświadcząotympowstającewwar-
szawskimgetciewierszeWładysławaSzlengla,będącenietylkowstrząsa-
jącymdokumentem,aletakżedoniosłymprzekazempoetyckim.Świadczą
równieżpisanetużpowojniewierszeStanisławaWygodzkiego,zebrane
wtomiePamiętnikmiłości(zob.szkicBartoszaKaliskiego)10.
OsobnąsprawąjeststosunektwórczościdotyczącejZagładydopolskie-
goromantyzmu.Czekaondopieronaopracowanie,wprzedkładanymtu-
tajtomiespotykamysięjedyniezujęciamicząstkowymi.Wiadomo,żero-
mantyzmoddziaływałnasamsposóbprzedstawianiasytuacjispołeczności
żydowskiejwczasieZagłady,wtymtakżeposzczególnychjednostek(zob.
szkice:JarosławaŁawskiegoopamiętnikuPerechodnikaorazTomaszaŻu-
kowskiegooballadzie)ipodsuwałkonkretnewzorypoetyckiegomówie-
nia.Niewątpliwiegłębokowpolskimromantyzmiejestosadzonapoezja
MieczysławaJastrunazlatokupacji,awtymokresieobracałasięonanie-
ustanniewkręguZagłady,zdwuzaśnajsławniejszychwierszypolskichna
tentemat–myślęoCampodiFioriMiłoszaorazBalladachiromansach
Broniewskiego–jedennawiązujedoromantyzmubezpośrednio.
10Trzebastwierdzić,żenielicznewierszeTuwimaodnoszącesiędoZagładywięk-
szegoznaczenianiemają.Zlirykówpoetównależącychdotejgrupybodajnajbardziej
utrwaliłasięwpamięciElegiamiasteczekżydowskichSłonimskiego.
