Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IroniajakostrategianarracyjnawopisachświataZagłady
41
Argumenty,któreprzywołująSS-maninausprawiedliwienieswojego
czynu,sąabsurdalneitautologiczne.Ukazują,niezależnieodwolinadaw-
ców,żeichzbrodniajestbezsensownainiemadlasiebieżadnegouspra-
wiedliwieniapozasobąsamą.NajpierwNiemcymówią:zabijemywasza
to,żejesteścieŻydami,zawaszkolorwłosów–teuzasadnienia,choćdla
zdrowegorozsądkuabsurdalne,wustachSS-manówmająjakiśsenswyni-
kającyzrasistowskiejideologii.Alenastępneargumentysąjużcałkiem
tautologiczne,bokoronacierniowa,nagość–toelementybędąceczęścią
opresji,jakamaspotkaćofiaryzestronyzabójców,ajednocześniestająsię
oneprzyczynątejopresji.Wszystkosprowadzasiędokulminacjiabsurdu,
jakąjestzdaniewostatnimwersietejzwrotki:„zatożeśmywinni”.
Ironiawzdaniach,którecytowałamnapoczątkutegorozdziału,choć
czystoretoryczna,zdecydowanieniejestmówieniemprzeciwieństwatego,
cosięchcepowiedziećnaprawdę.Sensdosłownytychwypowiedzi:że
Niemcysąporządni,systematyczni,żesąporządnieubraniizadbani,że
bywająwśródnichweseli,sympatyczninaokochłopcy,wszystkotostano-
wirównieżjaknajbardziejrzeczywistysenstychwypowiedzi–tyle,żenie-
pełny.HenrykMakowernapisałwswoimdzienniku:„Niedziwwięc,że
wtychokolicznościach–bezbroni,bezpomocyzzewnątrz,zapatrzeni
wpotęgęgermańską,którawciągukilkudnirozwaliłaPolskę,wkilkaty-
godniFrancję,zapędziławkilkamiesięcybolszewikówpodLeningrad,
MoskwęiRostów–Żydziniestawialioporu”17.Alepodziwbudzinietyl-
kopotęgamilitarna.Hitlerowcyrzeczywiściezniezwykłąpomysłowością
opracowalitengigantyczny,perfekcyjnyplanzagładykilkumilionowej
masyludzi(itotak,abycidoostatniejchwilisięniezorientowali,oco
chodzi,małotego,byczęśćznichbyłaprzekonana,żebędziejejdane
ocalećipomogła,aprzynajmniejnieprzeszkadzałaoprawcomwzgła-
dzeniupozostałejczęści),awszystkotoprzymaksymalnejoszczędności
pieniędzyiczasu.Odcieńpodziwumimowszystkoprzewijasięwzwro-
tachodwołującychsiędoniemieckiegogeniuszu,pomysłowościisolid-
ności.Ironiapozwalamgliściezarysowaćcałągamęsprzecznychzesobą
uczuć:nienawiści,trwogi,podziwuizazdrości.
Ofiaramiironii,zazwyczajowieledelikatniejszej,lekkotylkozarysowa-
nej,padająteżPolacy:ichobojętność,aczęstoiwrogośćwobecŻydów,
chciwośćnaichmajątek,całkowiteniezrozumienieichwojennegodrama-
tu.RachelaAuerbachpiszeo„Polakach,którzyprzyszlioglądać»hecęzży-
17H.Makower,Pamiętnikzgettawarszawskiego,op.cit.,s.69.
