Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
TeresaŁoś-Nowak
odbiciawpolityceistrategiachpaństwa17.Klasyczniepojmowaneatrybutypaństwa
ipaństwowości,odzwierciedlającrealiaświataprzedprzemysłowego,stająsięnieprzy-
stawalnedoprzestrzennegowizerunkuświatasymbolizującegogłębokieprzemiany
cywilizacyjne.Toonesprawiają,żeichndosłowność”pierwotnastajesięczynnikiem
nobciążającym”inierzadkodelegitymizującympaństwopostrzeganejakonwspól-
notęinośnikhistorycznegoprojektu”,wktórymwładzasuwerenanadterytorium
iludnościąbyłakojarzonazjegowładząabsolutną.Zdrugiejjednakstronypaństwo,
uznawanenierzadkozanhistorycznyepizod”,wciążpozostajeprzedmiotempożąda-
nia,awydanaponad100lattemudiagnozanojegośmierci”wydajesięnietrafiona18.
To,cojestwyzwaniemdlajegopozycjiwsystemiemiędzynarodowymwXXIw.,to
koniecznośćprzedefiniowaniaźródełsłabościisiły,jakiedookreślająpaństwojako
uczestnikategosystemu.JużwVw.p.n.e.greckifilozofHeraklitzEfezupisał,iż
nniemanaświecienicstałego”,anwszystko,cosięwnimdzieje,zmieniasię”.Tym
procesompodlegajątakżepaństwa.WXXIw.niesąjużntymisamymi”podmiotami,
jakiepowstawaływiekitemu.Obecnieichkondycjajestkwintesencjązdolnościnad-
aptacyjnych”,umiejętnościprzystosowańdonowychwarunków,doinnegoonimmy-
ślenia.Wdużymstopniudecydujeoniejpotencjał;tenrzeczywisty,aniewyobrażony.
Itoonpowinienstanowićistotnyelementpoznawczywbadaniachnadfenomenem
państwaipaństwowości.Zakażdąbowiemzmianąwprzestrzenimiędzynarodowej
stanowiącejdlaniegofundamentndługiegotrwania”idązmianynieobojętnedlajego
kondycji
19
,natomiastzdolnośćichnwchłaniania”możeniekiedyprzypominaćntaniec
tarantuli”,którymiałuleczaćodukąszeniategojadowitegopająka20.
PrzestrzeńmiędzynarodowawXXIw.jestpodtymwzględemwyjątkowa
21
.
Plastycznie,aleiniezwyklewymownieprzedstawiatowybitnyamerykańskimalarz
zpierwszejpołowyXIXw.ThomasCole,autorpięciuobrazównamalowanychwlatach
1833-1836owymownymtytuleDziejeimperium.Tometaforycznawizjadziejów
światawidzianaprzezpryzmatlosówimperiówodfazynporządkowaniachaosuwe
wszechświecie,poprzezbudowaniesolidnychpodstawrozwojuświata(ipaństw),
swoistejarkadii,krainyszczęśliwościibeztroski,wreszciesprawnegoibogategoim-
perium”,byznaleźćsięwfazieupadku(desolation)22.Topiątawrozwojucywilizacji
17
InteresująconatentematF.Gołembski,Kategoriaprzestrzenijakometaforapolityki,w:B.Kaczmarek
(red.),op.cit.,s.153-170.
18
J.H.Holsti,Thenecrologistofinternationalrelations,nCanadianJournalofPoliticalScience”1985,
nr4.
19
T.Łoś-Nowak,Przestrzeńmiędzynarodowa…,op.cit.,s.21.
20
Wwersjiniecooptymistycznejmożetobyćostrzeżenieiwezwaniedobardziejprzemyślanych
izdecydowanychdziałań.Technologia-fundamentrozwoju-piszeJ.HoekstrawartykuleNetworking
nature.Howtechnologyistransformingconservation,pozapozytywnymdorobkiem,jakiwnosidlaludz-
kości,paradoksalniejestnośnikiemdestruktywnychnastępstw,oileniejestracjonalniewykorzystywana.
Szerzej:J.Hoekstra,Networkingnature.Howtechnologyistransformingconservation,„ForeignAffairs”
2014,t.93,nr2,s.89.
21
M.Castells,Społeczeństwosieci,tłum.M.Marody,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2010.
22
M.Karwat,Ostatusiepoznawczymizaletachmetafor,w:B.Kaczmarek(red.),op.cit.,s.21.
