Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
TeresaŁoś-Nowak
wydajesiębyćnatrwalewpisanydokatalogunajistotniejszychosiągnięćludzkości
wjejdługimhistorycznymrozwoju.Tainstytucjaspołeczno-politycznaotradycjisię-
gającejstarożytnościjest-jakżadnainna-poddawanazmianommodyfikującymjej
charakter,rozwiązaniaustrojowe,zakresobowiązków,wykonywanychfunkcjiitp.Siłą
rzeczysprawiająone,żeformuła,wjakiejzamykasięideępaństwajakowspólnoty,
wymykasiędzisiajprostymuogólnieniom,budziwielekontrowersji,nierzadkojawi
sięjakoformaschyłkowa,bytnrozmyty”,małoczytelny1.Wypełniaonowciążpole
poszukiwańrozwiązańmodelowychiprognozcodojegoprzyszłości.Pytaniawro-
dzaju:jakiepaństwo,pocowogólepaństwoidlaczegowłaśniepaństwo?,pozostają
wciążwcentrumdyskursunaukowegoipolitycznejpragmatyki2.Mimowątpliwości
jednojestpewne:państwojestprzykłademfenomenundługiegotrwania”3,tworem
dynamicznym,zdolnymdoadaptacji,dozmian,zrzuceniagorsetu,wjakiwpisanogo
podczastrwającejtygodniamikonferencjiwMünsterzeiOsnabrückujesienią1648r.,
wciążpokazujeswojąnjanusowątwarz”4.
Metaforanjanusowejtwarzy”,częstostosowanawdyskusjiopaństwie,wnajwięk-
szymskróciesymbolizujenprzeobrażenia”swojegowizerunku,oczekiwaniaimożli-
wości,zjakimijestkojarzonewodbiorzespołecznym,kulturowym,ekonomicznym,
cywilizacyjnym.Niejestonaczymśwyjątkowym,podobniejaknarracjedotyczące
istotyisensutrwaniapaństwanmimowszystkoiwbrewwszystkiemu”.Postrzegamją
jakozłożonąkonstrukcjępojęciową,którawprocesiepoznanian[…]mówinamcoś
1
R.W.Cox,Socialforces,states,andworldorders:beyondinternationalrelationstheory,nMillenium”
1981,t.10,nr2,s.128in.;Z.Bauman,Życienaprzemiał,WydawnictwoLiterackie,Kraków2004.
2
NatentematautorzyzbiorowejpublikacjiM.Pietraś,I.Hofman,S.Michałowski(red.),Państwo
wczasachzmiany,WydawnictwoUniwersytetuMariiCurie-Skłodowskiej,Lublin2018.
3
ZapożyczonyodF.Braudela,francuskiegohistorykaczasównowożytnych,przedstawicielaSzkoły
Annales,terminndługietrwanie”wodniesieniudopaństwawpisujesięwjegokoncepcjętrzechczasów
obrazującychfazyiinterwałyczasowesymbolizującezdarzeniaistotnewrozwojuświataicywilizacji
iwpływającenaprzemianywprzestrzeni,strukturspołecznych,ichspecyfikitp.Państwozperspektywy
ndługiegotrwania”jestsymbolemprzemianstrukturspołecznych,ichrozwojuorazcywilizacyjnegodorobku.
Cywilizacjepowstają-piszeF.Braudel-naskrzyżowaniuczasuiprzestrzeni.Dotyczytotakżepaństw,
którychpowstanie,trwanieirozwójjestwypadkowąkrzyżowaniasięczasuniosącegozmianyiprzestrzeni,
którychonedotyczą.Szerzej:F.Braudel,Historiainaukispołeczne:długietrwanie,tłum.B.Geremek,
Czytelnik,Warszawa1971.Jesttojedenzwielupunkówwidzenianaprocespowstawaniapaństw.Wtej
konwencjiopaństwiepiszem.in.N.DavieswmonografiiEuropa.Rozprawahistorykazhistorią,Znak,
Kraków1999,s.25,77,480,493.
4
Wpostpozytywistycznejnarracjidominujeprzeświadczenieoszczególnejnieporadnościpaństwa
ponowożytnegowobectakichprocesów,jakglobalizacja,współzależnośćitransgraniczność,oniezdolności
doinnowacyjnościtakpotrzebnejwponowoczesnejrzeczywistości,onzamykaniu”społeczeństwawgrani-
cachpaństwaterytorialnego,uznanychzannaturalneiostateczne”.Niejesttomojanarracja.Tacyneorealiści
jakKennethWaltz,RobertGilpin,wniemniejszymstopniuStephenKrasneriinni,badającsystemymię-
dzynarodowe,poszukująnośnikówzmianinanichkoncentrująuwagę,podobniejaknasiłachsprawczych
zmianpostawpaństwwobecotoczenia,ichzdolnościipotencjałuadaptacyjnegoitd.wpolitycezagranicznej
państwaczyzjawiskudystrybucjipotęg.Sątoelementyobecnewpolitycepaństwawymuszającenanich
postawyadaptacyjnezarównogdychodzioichwewnętrznysystem,jakizasadyistnieniawanarchicznym
środowiskumiędzynarodowym.
