Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kryzysdwudziestolecia1919–1939
29
gólnegookresuutopijnego,zwyklenazywanajestrealizmem.Będącreakcjąna
marzeniaisnypierwotnegoetapu,realizmjestodpowiedzialnyzaprzyjęciekry-
tycznegoiniecocynicznegopunktuwidzenia.Wdziedziniemyślikładzienacisk
naakceptacjęfaktóworaznaanalizęichprzyczynikonsekwencji.Matendencję
dodeprecjonowaniaroliceluorazdotwierdzenia,wyraźniebądźpośrednio,że
funkcjąmyśleniajestbadaniesekwencjiwydarzeń,naktóreniemożnawpłynąć
aniktórychniemożnazmienić.Wdziedziniedziałaniarealizmmatendencjędo
kładzenianaciskunanieodpartąmocistniejącychsiłoraznieuchronnycharak-
teristniejącychtendencji,orazdopodkreślania,żenajwyższamądrośćpolegana
akceptowaniutychsiłitendencjiorazprzystosowaniusiędonich.Takapostawa,
choćzalecanawimięfiobiektywnej”myśli,możebezwątpieniazostaćdopro-
wadzonadopunktu,wktórympowodujejałowośćrefleksjiinegacjędziałania.
Napewnymetapierealizmjestjednakniezbędnąkorektąutopijnejwybujałości,
natomiastwinnychokresachnależyuciecsiędoutopizmu,abyprzeciwdziałać
jałowościrealizmu.Niedojrzałamyślprzeważniesłużyokreślonemucelowiijest
utopijna.Myśl,którawogóleodrzucacel,jestmyśląstarczą.Dojrzałamyślłączy
celzobserwacjąianalizą.Utopiairzeczywistośćtodwiestronynaukiopolityce.
Solidnamyślpolitycznaisolidnepolityczneżycieznajdująsiętylkotam,gdziejest
miejscedlanichobu.[ś]
Utopiairzeczywistość
Antytezautopiiirzeczywistości–szalezawszeprzechylająsięwjednąlubdrugą
stronęinigdynieosiągasiępełnejrównowagi–jestfundamentalnąantyteząprze-
jawiającąsięwwieluformachmyśli.Tedwiemetodypodejścia–skłonnośćdo
ignorowaniatego,cobyłoicobędzie,wrozważaniuotym,copowinnobyć,oraz
skłonnośćdodedukcjitego,copowinnobyć,ztego,cobyłoicojest–determinują
przeciwnepostawywobeckażdegozagadnieniapolitycznego.fiJesttoodwieczna
dysputa”,jakokreślatoAlbertSorel,fipomiędzytymi,którzywyobrażająsobieświat,
którypasujedoichliniipolitycznej,atymi,którzydostosowująswojąpolitykędo
rzeczywistościświata”(Sorel1905:474).
Utopistajestkonieczniewoluntarystą:wierzywmożliwośćmniejlubbardziej
radykalnegoodrzuceniarzeczywistościorazjejzamianynajegoutopiędzięki
silewoli.Realistaanalizujezgóryustalonykierunekrozwoju,któregoniejest
wstaniezmienić.Dlarealistyfilozofia,wedługsłynnychsłówHeglazewstępu
doZasadfilozofiiprawa,zawszefiprzychodzizbytpóźno”,abyzmienićświat.
Dziękifilozofiistaryporządekfiniemożezostaćodmłodzony,lecztylkopoznany”.
Utopista,kierującwzrokkuprzyszłości,myśliwkategoriachkreatywnejsponta-
