Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kryzysdwudziestolecia1919–1939
33
RacjonalizmiLigaNarodów
Najważniejszązewszystkichinstytucjidotkniętychjednostronnymintelektuali-
zmempolitykimiędzynarodowejbyłaLigaNarodów,którabyłapróbąfizastoso-
waniazasadliberalizmuLocke’awbudowaniumaszyneriiporządkuświatowego”
(Mayer1939:202).fiTraktat”,jakzauważyłgenerałSmuts,fi[ś]poprostuwnosi
wsprawyświatoweperspektywęliberalnego,demokratycznegospołeczeństwa,która
jestjednymznajwiększychosiągnięćrozwojuludzkości”(fiTheTimes”,1stycznia
1938r.).Jednakprzeszczepdemokratycznegoracjonalizmuzesferynarodowejna
międzynarodowąnapotkałwielenieprzewidzianychtrudności.Empirystaocenia
konkretnąsprawęnapodstawiejejindywidualnychzalet.Racjonalistaodnosido
niejabstrakcyjnązasadęogólną.Wszelkiporządekspołecznyimplikujedużądozę
standaryzacji,azatemabstrakcji;niemogąistniećodmiennezasadydlakażdego
członkaspołeczności.Takastandaryzacjajeststosunkowoprostawspołeczności
złożonejzkilkumilionówanonimowychjednostekdostosowującychsięmniejlub
bardziejściśledookreślonychtypów.Oznaczajednaknieskończonekomplikacje,
kiedyzostajezastosowanawsześćdziesięciupaństwachróżniącychsięogromnie
podwzględemwielkości,potęgiorazrozwojupolitycznego,gospodarczegoikultu-
rowego.LigaNarodów,będącapierwsząnatakąskalępróbąstandaryzacjizagad-
nieńpolitykimiędzynarodowejwoparciuoracjonalnepodstawy,byłaszczególnie
narażonanatebolączki.
ZałożycieleLigi,zktórychniektórzycechowalisiępolitycznymdoświadczeniem
ipolitycznymzmysłem,rzeczywiścierozpoznaliniebezpieczeństwa[dążeniado]
abstrakcyjnejdoskonałości.fiAkceptacjawspółczesnychpolitycznychfaktów”,jak
zauważonowoficjalnymbrytyjskimkomentarzudoTraktatu,wydanymw1919roku,
fibyłajednązzasad,naktórychopierałasiępracaKomisji”.Próbauwzględnienia
politycznejrzeczywistościodróżniałaTraktatnietylkoodpoprzednichpapierowych
wzorcóworganizacjiświatowych,aletakżeodtakichczystoutopijnychprojektów
jakMiędzynarodoweSiłyPolicyjne,PaktBrianda-KelloggaczyStanyZjednoczone
Europy.Traktatposiadałzaletę[wpostaci]kilkuteoretycznychniedoskonałości.
Udając,żetraktujewszystkichczłonkówrówno,zapewniałwielkimmocarstwom
stałąwiększośćwRadzieLigi.
Traktatniedążyłdozakazuwojnywogóle,aleograniczałokoliczności,wktó-
rychmożnasiębyłolegalniedoniejuciec.Obowiązekstosowaniasankcjiwobec
łamiącychpostanowieniaTraktatu,nałożonynaczłonkówLigi,niebyłwolnyod
brakuprecyzji;tenbrakprecyzjizostałdyskretniewzmocnionyprzezzestawrezo-
lucji–fiinterpretacji”uchwalonychprzezZgromadzeniew1921roku.Stanowczość
gwarancjiterytorialnejokreślonejwArtykule10Traktatuzostałazłagodzonaprzez
rezolucję,którazostałauchwalonaniemaljednogłośnieprzezZgromadzenie
