Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Tłohistoryczne
27
zmianieustrojusamorząduterytorjalnego18.Dotegoczasunaobszarzebyłego
zaboruaustriackiegoobowiązywałoprawodawstwoaustriackiez1866roku.
Organemuchwałodawczymbyłyradygminnewybieranesystememkurial-
nym-trzechkuriiwyborczych,aod1918rokunamocyrozporządzeniaPol-
skiejKomisjiLikwidacyjnej-czterechkurii.Organemwykonawczymbyły
zwierzchnościgminneznaczelnikami,wybieraneprzezradygminne.Na
terenieMałopolskidodatkowofunkcjonowałyobszarydworskienieposiada-
jąceorganówsamorządowych,wktórychwładzęadministracyjnądzierżyli
właścicielemajątkówlubosobyprzeznichupoważnione.Odrębnestruktury
miałymiastaKrakówiLwów,wktórychnaczeleradmiejskichstaliprezy-
denciiwiceprezydenci.Strukturapowiatuopierałasięnaradachpowiato-
wychiwydziałachpowiatowych.Członkowieradywliczbie26równieżbyli
wybieranisystememkurialnym,anaczeleradystałmarszałek.Namiastkę
samorząduwojewódzkiegowbyłejGalicjistanowiłTymczasowyWydziałSa-
morządowyutworzonywdniu31stycznia1920roku,składającysięzprze-
wodniczącego,sześciuczłonkówitrzechzastępców.Jegouprawnieniaogra-
niczałysiędonadzorunadsamorządemszczebliniższych19.
Po1933rokujednolicienaobszarzecałejRzeczypospolitejPolskiejna
szczeblugminnymwładzęsprawowaławgminachwiejskichradagminy,
awgminachmiejskichradamiastaorazodpowiednioorganamiwykonaw-
czymibyłyzarządgminnyizarządmiejski.Naczelezarządugminnegostał
wójt,wzarządziemiejskimburmistrz,awmiastachwydzielonychzpowiato-
wychzwiązkówsamorządowych-prezydentmiasta.Wpowiatowychzwiąz-
kachsamorządowychorganemstanowiącymbyłaradapowiatowa,organem
wykonawczymwydziałpowiatowyzestarostą.Wyborydoradymiejskiejnie
opierałysięjużnacenzusiemajątkowym,którybyłzasadniczymwyznaczni-
kiemsystemukurialnego,alemiałycharakterwyborówpowszechnych,rów-
nych,tajnych,bezpośrednichiproporcjonalnych.Członkowieradypowia-
towejbylinatomiastwskazywaniprzezkolegiawyborcze,któreskładałysię
zradnychgminwiejskichimiastniewydzielonych20.Napodstawieomawia-
nejustawynieudałosięwprowadzićsamorząduwojewódzkiego.Wramach
samorząduterytorialnegoistniałatakżemożliwośćpowoływaniazwiązków
celowych,międzykomunalnych,któremiałyosobowośćprawną,aichrolą
byłowykonywaniezadań,którezewzględówfinansowychniemogłybyćre-
alizowaneprzezpojedynczejednostkisamorządowe21.
18
Dz.U.z1933r.,Nr35,poz.294,zezm.
19
R.Szwed,SamorządowaRzeczpospolita...,s.9-12;W
.Witkowski,Historiaadministracji
wPolsce1764-1989,Warszawa2007,s.344-345.
20
R.Szwed,SamorządowaRzeczpospolita...,s.13-14.
21
J.Malec,D.Malec,Historiaadministracji...,s.169-170.Natematsamorządutery-
torialnegowkonstytucjachz1921r.i1935r.zob.tamże,s.155-159.
