Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
INTERWENCJAHUMANITARNA–
ISTOTAZJAWISKA
Pojęcie„interwencjihumanitarnej”nastałezagościłowjęzykume-
diów,polityków–ogólniespołecznościmiędzynarodowejnapoczątkulat
90.wrazzzakończeniemzimnejwojnyirozpadembipolarnegoukładu
sił.Odzyskaniewtymokresieprzezwielepaństwwolnościumocniło
dążeniadosamostanowienia,potwierdziłosuwerenność,alejednocze-
śniezwiększyłowymaganiawzakresieposzanowaniaprawczłowieka.
Tymczasemzmianyzachodzącewstosunkachmiędzynarodowychpo
1990rokuskutkowałykoniecznościązaangażowaniasiępodmiotówmię-
dzynarodowychwrozwiązywaniesytuacjikryzysowychzużyciemsiły,
innymisłowy,interweniowaniaprzeciwkopaństwom,gdzieniebyłyprze-
strzeganepodstawoweprawaczłowieka.Ideahumanitaryzmupowiązana
zkoniecznościąwykorzystaniasiłwojskowychbyłaijestpostrzegana
jakozjawiskokontrowersyjne,wymagająceopisuformalnego,conie
zawszejestmożliwe.Jużsamopojęcie„interwencjahumanitarna”dla
wielunaukowcówzawierawsobiesprzeczność,atrzebazauważyć,że
dotychczaszabrakłopowszechnieakceptowanejdefinicjieksplikującej
powyższezjawisko.Cowięcej,wostatnimokresieinterwencjahumani-
tarnaewoluowaławkierunkukoncepcji„odpowiedzialnościzaochronę”
(R2P),którazyskałazarównozwolenników,jakiprzeciwnikówtakiego
rozwiązania.
Zagadnieniaużyciasiłymilitarnej(interweniowania)docelówhu-
manitarnychwymagająopisu,odwołującegosiędozagadnieńprawa
międzynarodowego.Możnatakżesformułowaćtezę,żeinterwencjahu-
manitarnastanowielementsiłowejperswazji,któramaspowodować
zmianyzachowaniapodmiotunaruszającegoprawaczłowieka.Oznacza
to,żeelementmilitarnyzewzględunaswojezdolności,jestnajlepiej
przygotowanydorealizacjitakiegozadania,asiłypowietrznezeswoimi
atrybutami(możliwościami)będąważnymkomponenteminterweniujące-
gozgrupowania.Wniektórychsytuacjachmogąbyćnawetjedynymna-
rzędziemrealizującymproceswymuszaniawramachinterwencjihumani-
tarnej,chociażbypoprzeztworzenieiwymuszaniestrefzakazulotów
(ang.No-FlyZone–NFZ).
Niejestcelemniniejszegoopracowaniarozważaniedylematów
prawnychzwiązanychzmiejsceminterwencjihumanitarnejwstosunkach
międzynarodowych,gdyżstanowitoproblemsamwsobie.Dlategoza-
gadnieniazwiązanezteoretycznymiaspektamitegozjawiskazostały
14
