Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Isotautworuwbadaniachfilozoficnych
JanŁukaszewic(1878-1956),KazimierLeśniewski(1886-1939),Kazimier
Ajdukiewic(1890-1963)iTadeuszKotarbiński(1886-1981).
ZflozofąjęzykaXXw.,którejrozwójprypadłnalatapodrugiejwojnie
światowej(obokliteraturoznaw¶waijęzykoznaw¶wa),łącąsiępojęcia
semiotyki(semiologii),¶rukturalizmu,dekon¶ruktywizmuorazpo¶¶ruk-
turalizmu8.Równoleglewflozofiiliteraturoznaw¶wierozwijałsięnur
hermeneutycny.
Prekonanieotym,żeludzkiedziałaniasąsensowne,kierowanemoty-
wamiwdążeniudoceluidlategowymagająbardziejzrozumienianiżwy-
jaśnienia,ległoupod¶awhermeneutyki-teoriiipraktykinodkrywania
sensu”zawaregowdzieleliterackim,pla¶ycnymcymuzycnym.Termin
ten,pochodzącyodgreckiegohermeneutikos,cylidotycącywyjaśniania
lubzrozumienia,pierwotnieoznacałegzegezętek¶u.Jakokierunekflo-
zofcnyimetodaflozofowaniahermeneutykanarodziłasięwrazzdzie-
łemMarinaHeideggera(1889-1976)Bycieicas.Tremawielkimiherme-
neutamiwewsółcesnejflozofibyliHeidegger,Hans-GeorgGadamer
(1900-2002)iPaulRicoeur(1913-2005).Wcentrumhermeneutykitkwi
pojęcierozumienia,akulturaitradycjaorazdo¶ępnanamrecywi¶ość9
napodobień¶wotek¶upodlegająinterpretacji10.Naszhoryzontpoznaw-
cynigdynieje¶pu¶y,ponieważwyjaśniając,dysonujemyjużpewny-
mizałożeniami-npredrozumieniem”cyteżnrozumieniempierwotnym”
.
Dzisiejszahermeneutykakory¶atakżezpsychoanalizy,fenomenologii
religii,premyśleńegzy¶encjali¶ówi¶rukturali¶ów.Problematykętęzi-
lu¶rowanoschematemnr3.
8
Znaceniepred¶awionychtudefnicjizpunktuwidzenialiteraturyijęzykoznaw¶waopisanowrozdzialeIII:
Budowaiwarswydzieławteoriiliteratury.
9
Wykładnia(niem.Auslegung)-termintechnicnyflologicnejinterpretacjitek¶u,za¶osowanydohermeneu-
tykiflozofcnejprezFryderykaNietzschego,któryużywałgowymienniezinterpretacją,zarównowkontekście
technicnym,dotycącymwykładniflologicnej(ntensamtek¶umożliwianieskońconąilośćwykładni:niei¶-
niejeżadna»poprawna«wykładnia”),jakiwszerszym,dotycącyminterpretacyjnejnaturyrecywi¶ości(ni¶otą
tego,coorganicne,je¶nowawykładnia¶awaniasię,wewnętrnawielośćpersektywicna,którasamapodlega¶a-
waniusię”).Świataniemożnaoddzielićodwykładni,zcegowynikainterpretacyjnycharakterrecywi¶ości.Por.
A.Buryńska,M.P
.Markowski,TeorieliteraturyXXwieku…,s.177
.
10
Wpierwszymznaceniuhermeneutykatechnicnieje¶bliskaflologiiimawielowiekowąhi¶orię.Najpierwsłuży-
łaobjaśnianiuświętychsłówiznakówzsyłanychprezbogów,potemzacęłakomentowaćświętetek¶y,bywkońcu
wypracowaćregułyinterpretacjiwszelkichtek¶ówkultury.Sztukainterpretacjizakłada,żetek¶yskładającesięnanaszą
kulturęwymagająinterpretacji,którarekon¶ruujelubkon¶ruujeichznacenia.Zkoleiteoriainterpretacjiwznaceniuepi-
¶emologicnymzakłada,żeinterpretacjaje¶szcególnymrodzajempoznawaniaświata:interpretujemy,bowymagatego
naszawiedzanatematświata.Natomia¶hermeneutykaegzy¶encjalnazakłada,żeinterpretacjaje¶sosobembycia-w-
-świecie:interpretuję,bowymagategoświat,któregoje¶emcęścią.WXX-wiecnejhermeneutycenakładająsięnasiebie
wykładniapierwszaitrecia-egzegezaodsyładoegzy¶encjiiodwrotnie.
32
