Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.LITERATURAPRZEDMIOTU
23
Opisanewyżejprzekształceniadotycząsferyprodukcjiisprowadzająmecha-
nizmwzrostudozmianystrukturywytwarzania.Należyjednakprzypomnieć,że
wmodeluLewisasektortradycyjnyobejmujecałokształt„zastanych”struktur,
wtymrównieżniskowydajnerzemiosłoitradycyjneinstytucje.UArturaLewisa
jesttogospodarkapozwalającanaprzetrwanie(subsistence),wodróżnieniuod
gospodarkikapitalistycznej(capitalist).Wtakimujęciu,zmianomstrukturywy-
twarzaniatowarzysząprzekształceniacałegosystemuspołeczno-gospodarczego,
któresprawiają,żenagruzachtradycyjnegopowstajenowoczesny.Zmianyna-
stępująstopniowo,aleprowadządozupełnegoprzeobrażeniasystemuspołeczno-
gospodarczego.Lewiswymieniaszeregwarunków,któremusząbyćspełnioneby
doszłodotakiejtransformacji.Warunkimusząpowstaćprzedewszystkimwsek-
torzetradycyjnym,wtymrównieżwrolnictwie,którepowinnostanowić„twardy
grunt”przekształceń.Niezbędnajestteżwykwalifikowanasiłaroboczaiduch
przedsiębiorczości,którewarunkująrozwójsektoranowoczesnego.Dwoistość
lubniejednorodnośćgospodareksłaborozwiniętych,wprowadzonadoekonomii
rozwojuprzezLewisa,pojawiasięwwielupóźniejszychmodelachrozwojuiz
regułyjesttraktowanajakojednawpodstawowychbarierrozwoju[zob.:Ghosh
2007].
Charakterystycznedlatradycyjnegopodejściadoproblemówrozwojurepre-
zentujeteoriastadiówwzrostuWaltaRostowa,wktórejautordowodziistnienia
uniwersalnychprawidłowości,rządzącychrozwojemgospodarczymnaświecie
[Rostow1960].Pięćetapów,przezktóre-zdaniemRostowa-musiprzejśćkażde
społeczeństwo,wyznaczauniwersalnąścieżkęrozwoju-odspołeczeństwatrady-
cyjnegopostadiummasowejkonsumpcji.
1.Społeczeństwotradycyjne-zhierarchizowanastrukturaspołeczeństwa,dzia-
łalnośćprodukcyjnaopartanapowielaniuzastanychwzorców;
2.Tworzeniawarunkówwstępnychdlastartu-zmianywrolnictwieumożliwiają
przejścieczęścisiłyroboczejdozajęćpozarolniczych;todajeimpulsdomobil-
nościsiłyroboczejiburzystarestrukturyspołeczne;
3.Startdotrwałegowzrostu(takeoff)-gdystopainwestycjiprzekracza10%
następujegwałtowneprzyspieszenieprzekształceństrukturyprodukcji,którym
towarzyszązmianyinstytucjonalnepodtrzymującedalszywzrost;
4.Dojrzałości-nowoczesnetechnikiupowszechniająsięwgospodarceipowo-
dująwzrostpoziomużycia;
5.Masowejkonsumpcji-żyjącewdostatkuspołeczeństwokoncentrujesięna
zaspokajaniupotrzebwyższegorzędu.
KoncepcjaRostowaimplikujekoniecznośćdoprowadzeniagospodarkikraju
słaborozwiniętegodokluczowegoetaputakeoff,któryzawierawsobiesamo-
napędzającymechanizmdalszychzmian.Jesttoprzekonaniecharakterystyczne
dlatradycyjnejekonomiirozwoju.Przyjmowanowówczas,żewystarczającymwa-
runkiemrozwojugospodarekzacofanychjest„uruchomienie”procesuwzrostu.
Gospodarkawprowadzonana„nowoczesne”torynabierzerozpęduibędziedalej
wzrastaćzgodniezregułamiobserwowanymiwcześniejwkrajachwysokorozwi-
