Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
MagdalenaBanaszkiewicz
(opublikowanydopierow1967roku)czySmutektropikówClaudaLévi-Straussa
(1955).OdczytanieMojegorokuwyłącznieprzezpryzmattrawelogu10byłoby
jednakkrzywdzące.ZaGrażynąKubicąnależypodkreślić,żeCzaplickafunkcjo-
nowaławkilkuprzestrzeniachdyskursywnych:naukowej,tworząctekstystricte
antropologiczne;literackiej,piszącwierszeipowieść;prozyetnograficznej(tuna-
leżywymienićwłaśnieMójrokikilkaartykułów)orazwreszciepublicystycznej.
Badaczkamiałaświadomośćtego,copisze,akonstrukcjaistylksiążkiobada-
niachterenowychnaSyberiijestnieprzypadkowa.KsiążkaCzaplickiejmacechy
literaturypodróżniczej,arównocześniejestbogatymmateriałemetnograficznym,
zdobytymwwynikukwerendyarchiwalnej,wywiadówiobserwacjiuczestniczą-
cej.Mójrokwymykasięklasyfikacji,wykraczającpozaramyzarównoregularnej
monografiiterenowej,jakrównieżtrawelogu.
Znakomiciepasujedońtermintastefulethnography(smakowita,soczysta
etnografia),wprowadzonyprzezPaulaStolleraiCherylOlkes11.Powołującsię
naichartykuł,BartłomiejWalczakzauważył,żetakaetnografiajestndeskryp-
tywna,nie-teoretycznaiwpadającawucho”
,ajejtwórcynmieszajązbieraninę
składników:dialogi,opisy,metafory,metonimie,synekdochy,ironię,zapachy,
widokiidźwięki,bystwarzaćnarrację,którąbędzieczućświatemInnego”12.Aby
uniknąćzarzutugołosłowności,przytoczmydwazwieluopisówpojawiających
sięwMoimroku,dowodzącychgłębokiegowyczulenianazmysłowośćdoświad-
czeniabyciawninnym”świecie.Pierwszytofragment,wktórymCzaplicka
przedstawiławrażenia,jakiewywołałwniejwidokzorzypolarnej:
Jeszczeniedotarliśmynagrzbietwzgórzainiebowydawałosiętakbliskie,asłońcewyłaniało
siętakogromneponadgranią,żezapomniałam,iżZiemiajestkulą,imiałamosobliwepoczucie
zbliżaniasiędoprogunieskończoności13.
Drugitokonfrontacjaznowymizapachami:
Wypracowaniesobieobojętnościnazwierzęcewoniewtundrzejestkonieczne.Zapachrenifera
niejestszczególniepociągający,azewnętrznaodzieżzrobionajestzpokrytejwłosiemjegoskóry;
siedzisięwsaniachlubczumienaskórachrenifera;śpisięnaskórachrenifera,atakżepodnimi,je
10
ChoćwObserwatoriumJęzykowymUniwersytetuWarszawskiegozdefiniowanotrawelog
jakonfilmparadokumentalnyopowiadającyoegzotycznychkrajachidalekichpodróżach”
(http://nowewyrazy.uw.edu.pl/haslo/trawelog.html),autorkaproponujeposzerzenieznaczeniatego
terminuoliteraturępodróżniczą,zaliczanądokategoriiliteraturyfaktu.Pojęcietostosujedoopisu
prozyCzaplickiejtakżeKubica-Heller.
11
P
.Stoller,Ch.Olkes:BadSouce,GoodEthnography.nCulturalAnthropology”1986,
no.1(3),s.336-352.
12
P
.Stoller,Ch.Olkes:BadSouceś,s.350;cyt.za:B.Walczak:AntropologjakoInny.
Odpierwszychbadańterenowychdowyzwańponowoczesnejantropologii.Warszawa2009.
13
WszystkiecytowaniapochodzązjedynegopolskiegowydaniatekstuCzaplickiej:
M.Czaplicka:MójroknaSyberii.Przeł.H.Kossak-Nowocień.Toruń2013,s.66.
