Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kańcówBośniiHercegowinybezwzględunawyznawanąreligię.Boszniacy,czyli
muzułmańscysłowiańskojęzyczni
4
mieszkańcyBośniiHercegowiny,sąnajbardziej
zachodnimiautonomicznymimuzułmanamiinajbardziejwschodnimimuzułmań-
skimiEuropejczykami,posiadająpołudniowosłowiańskąetnicznąproweniencję,ale
odinnychnarodówregionuodróżniająsięreligiąidoświadczeniemhistorycznym.
FenomenBośniiHercegowiny(dalejnazywanejskrótowoBośnią)wiążesię
zjejperyferyjnymusytuowaniem,izolacjąorazróżnorodnymiidalekosiężnymi
konsekwencjamicharakterystycznymidlakrajupogranicza.Bośniależyzdala
odważnychszlakówkomunikacyjnychiodgrodzonajestodpółnocyrzekąSawą,
odwschoduDriną,odzachoduUną,aodpołudniapasmemGórDynarskich.
Większośćjejobszarupokrywająmasywygórskie.Tenniedostępnykrajbyłjednak
przezwiekiarenąstarćikoegzystencjiwielkichkręgówkulturowo-cywilizacyjnych:
greckobizantyjskiego(prawosławnego)izachodnioeuropejskiego(katolickiego)
orazislamu,którywtargnąłwrazzTurkamiosmańskiminaBałkanywpołowie
XIVwieku,atakżejudaizmu,będącegopochodnąexodusuŻydówsefardyjskich,
którzynapoczątkuXVIwiekuopuściliHiszpanię.
1.
PierwszedemokratycznewyborywBośniiHercegowinie,któreodbyłysię
18grudnia1990roku,orazreferendumwsprawiesuwerennościz29lutegoi1marca
1992rokuotworzyłyBoszniakomdrogędourzeczywistnienianiezależnegobytu
państwowegowrazzwszystkimikonsekwencjami:kodyfikacjąwłasnegojęzyka,
ustaleniemkanonunarodowejliteraturyikulturyorazokreśleniemsymbolipań-
stwowych
5
.ProcesautonomizacjitożsamościnarodowejBoszniakówrozpoczętood
wyodrębnieniaformystandardowejwłasnegojęzyka.RozbicieJugosławiioznaczało
odwrótodjęzykaserbsko-chorwackiego(lubchorwacko-serbskiego)iprzekreślenie
tzw.Umowyowspólnymjęzykuliterackim,którąserbscyichorwaccyintelektualiści
podpisaliwWiedniuw1850roku.JedenjęzykliterackidlaSerbówiChorwatów
(nazwanjęzykabośniackiego”
,bosanskijezik,zostałaprzezwładzeaustro-węgierskie
zarzuconajużw1907rokuizastąpionaterminamizemaljskijezik,językkrajowy,
lubsrpskohrvatskiilihrvatskosrpski)miałstaćsięmostemprzerzuconymmiędzy
kultury.EuropaŚrodkowaiPółwysepBałkański,podred.B.Zielińskiego,WydawnictwoUAM,Poznań
2002,s.165-182orazwtekścieB.Zieliński,Najmłodszynaród,[w:]Krajkilimemprzykryty.Współczesna
literaturaBośniiHercegowiny,podred.B.Zielińskiego,WydawnictwoAdamMarszałek,Toruń2004.
4
SocjolingwistyczneaspektyjęzykabośniackiegopodejmujemonografiaAgnieszkiHofman-
-Pianki,Socjolingwistyczneaspektywspółczesnegojęzykabośniackiego,Radamsa,Kraków2000.
5UkładPokojowyzDaytonz1995roku,kończącydługąikrwawąwojnędomową,stanowił,że
BośniaiHercegowinabędziepaństwemfederacyjnym,złożonymzdwóchodrębnychorganizmów
administracyjnych:FederacjiMuzułmańsko-ChorwackiejiRepublikiSerbskiej(państwabośniackich
Serbów).
8
