Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MieczysławStolarczyk:RosjawpolitycezagranicznejPolski…
29
cy,znajdowałysięmiędzyinnymisprawyzwiązanezpostulowanymprzez
stronępolskąprzywróceniemżeglugipoZalewieWiślanymiwCieśninie
Pilawskiejdlastatkówwszystkichpaństw,kwestiaodszkodowańdlaofiar
zbrodnistalinowskich,którejRosjaniezgodziłasięwpisaćdoTraktatu,
orazsprawyzwiązanezpełnymwyjaśnieniemzbrodnikatyńskiej
35
,rehabi-
litacjijejofiarizadośćuczynieniarodzinomofiar
36
.Wtejostatniejsprawie
bardzowymownycharaktermiałhołdoddanydnia25sierpnia1993roku
przezprezydentaFederacjiRosyjskiejB.JelcynapodKrzyżemkatyńskimna
warszawskichPowązkachzamordowanympolskimoficeromipodoficerom
zradzieckichwięzieńwKozielsku,StarobielskuiOstaszkowieorazwypo-
wiedzianetamsłowonprostitie”(przebaczcie)
37
.
PorozpadzieZSSRwstosunkachpolsko-rosyjskich,chociażnietylko,
zarysowałsięproblemobwodukaliningradzkiego(obszar15,1tys.kmkw.;
930tys.mieszkańców),którystałsięenklawąoddzielonąodRosjiteryto-
riamiLitwyiBiałorusi
38
.WpierwszychlatachporozpadzieZSRRjednym
znajważniejszychproblemówwstosunkachpolsko-rosyjskichdotyczących
obwodukaliningradzkiego(królewieckiego)byłarosnącajegomilitaryzacja,
cowiązałosięprzedewszystkimzwycofywaniemwojskrosyjskichzobsza-
35
Wtejostatniejkwestiinależyprzynajmniejwtymmiejscuodnotować,żednia14paź-
dziernika1992r.specjalnywysłannikprezydentaB.Jelcynaprzekazałprezydentowi
L.Wałęsiekopiedokumentówdotyczącychzbrodnikatyńskiej.PrezydentB.Jelcynmówił
ozbrodnikatyńskiejwpaździerniku1992r.jakoonpotwornejzbrodnistalinowskiej”.Jed-
nocześniepodkreślał,żeodrodzonaidemokratycznaRosjanieponosiodpowiedzialności
zazbrodnietotalitarnegoreżimustalinowskiego,któregogłównymiofiaramibyliRosjanie
iinnenarodyzamieszkująceZSRR.Za:O.Wasiuta:Stosunkipolsko-rosyjskieł,s.15.
WtymczasiewPolsceumacniałosięstanowisko,wmyślktóregoRosjapowinnawziąćna
siebiepełnąodpowiedzialnośćnietylkohistoryczną,aleiprawną,zazbrodniękatyńską,
łączniezodszkodowaniamidlarodzinofiar.
36
Wkontekściepodnoszeniaprzezstronępolskąsprawyzbrodnikatyńskiejwrosyj-
skichmediachzaczęłypojawiaćsięgłosyobwiniająceIIRzeczpospolitąoeksterminację
kilkudziesięciu(60180tys.)rosyjskichjeńcówwojennychwziętychdopolskiejniewoli
wwojnietoczonejwlatach191911920.Polscyhistorycynienegowaliśmierciok.16117tys.
jeńcówradzieckichnaogólnąliczbę80185tys.jeńcówbolszewickichprzetrzymywanych
wpolskichobozachpodkoniec1920r.Zarazempodkreślali,żeprzyczynąśmierciniebyła
świadomaeksterminacja,leczchorobyiepidemie.Zob.D.Nałęcz,T.Nałęcz:Stosunki
polsko-sowieckiewlatach191711921.W:Białeplamy1czarneplamył,s.41143.
37
„Przebaczcie”1poprosiłBorysJelcyn.nŻycieWarszawy”,2września1993.
38
NapoczątkudekadylatdziewiećdziesiątychXXw.wpublicystycepolitycznejiopra-
cowaniachnaukowychrozpoczęłasiędyskusjanatematróżnych,mniejlubbardziejpraw-
dopodobnych,scenariuszyrozwojusytuacjinaobszarzeenklawykaliningradzkiejijejsta-
tusupolityczno-prawnego.Zob.E.Cziomer:Charakterstosunkówniemiecko-rosyjskich
wpozimnowojennejEuropie.W:Polskaijejsąsiedziwlatachdziewięćdziesiątych.Politycz-
neiekonomiczneł,s.152;PolskaaObwódKaliningradzkiFederacjiRosyjskiej.Teraźniej-
szośćiwyzwaniaprzyszłości.Red.A.Żukowski.Toruń2008.
