Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Myślpolityczna
npaństwouzyskujelegitymizację,jeślijegoustrójkonstytucyjnyipraktykisą
takie,żenaobywatelachciążyogólnyobowiązekprzestrzeganiadecyzjipoli-
tycznych,zapomocąktórychnakładasięnanichobowiązki”32.Jeśliporównać
zakreswładzyabsolutnegowładcyztym,conarzucałaobywatelomtotalitarna
władza,któranigdyniezapominałaotym,byuzasadnićswedecyzje,powołując
sięnawolęludubądźnarodu,tozasadnejesttwierdzenie,żeproblemprawo-
mocnościstajesięobecnieczymśdrugorzędnymwoceniedziałalnościpaństwa
ijegourzędników.Sprawąokapitalnymznaczeniujestzdolnośćkształtowa-
niaprzezpaństwopożądanychpostawipoglądówobywatelizpunktuwidzenia
trwałościobowiązującegoładupolitycznego.
SimoneWeilwidziałapotęgępaństwajużwcesarskimRzymieiniesądziła,
żetotalitarnerządyXXwiekumogływymyślićcośzupełnienowegowcelu
zniewolenialudzi.nLeczwRzymie,wyjaśniałaWeil,wszystkoustępowałonie
przedcesarzemjakoczłowiekiem,aleprzedCesarstwem,siłęzaśCesarstwa
stanowiły:bardzoscentralizowany,naprawdędoskonalezorganizowanyme-
chanizmadministracji,licznastałaizwyklezdyscyplinowanaarmia,sięgający
wszędziesystemkontroli.Inaczejmówiąc,państwo,aniewładcabyłoźródłem
władzy.Ten,ktoznalazłsięnaczelepaństwa,zyskiwałposłuszeństwoniezależ-
nieodtego,wjaksposóbsiętamznalazł.Gdytoczyłysięwewnętrznewalki,
miałyonenaceluzmianęstojącejnaczelepaństwaosoby,aniestosunków
międzypaństwemanależącymidoniegoludźmi.Bezwzględnegoautorytetu
państwaniemożnabyłokwestionować,ponieważopierałsięonnienaumowie,
nienajakiejśkoncepcjiwierności,lecznawładzy,któraposiadałasiłęobez-
władnianialudzkichdusz”33.Uczciwośćintelektualnawymagajednakże,by
wrozważaniachdotyczącychewolucjiformustrojowychpaństwazawszebrać
poduwagęzłożonerelacjepomiędzyjegoprawomocnościąasiłąiskutecznoś-
cią.Wjakisposóbmożnabyłorządzićludźmizamieszkującymitakwielkie
terytorium,jakiewwynikupodbojówopanowałcesarskiRzym?
Dlakwestiiprawomocnościporządkupolitycznegozbiorowapamięćopo-
czątkachdemokratycznegoładumogłabybyćbardzokłopotliwa.Jeśliniejest
wybiórcza,będziesięmusiałapogodzićzfaktem,żebynajmniejniecałylud
zgodziłsięnatakąformęrządów.Conajwyżejbyłatozgodamilcząca.Ato
oznacza,żetakisposóbuprawomocnieniawładzyniejestjakimśszczególnym
potwierdzeniemwolnościigodnościczłowieka.
Inaczejjestwprzypadkurządówrepublikańskichimonarchicznych.Zbio-
rowapamięćopoczątkachichrządównierzadkoopierałasięnatreściachmi-
tycznychczylegendarnych.Autorytetludziwyróżniającychsięzdolnościami
przywódczymiwcałejludzkiejhistoriiskłaniałmałegrupyludzizwyklepo-
łączonychwięzamikrwiipochodzeniadopodporządkowaniasięim.Takibył
32
R.DWORKIN:Imperiumprawa.Przeł.J.WINCZOREK.Warszawa2006,s.193.
33
SiWEIL:Dziełał,s.3221323.
