Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Ubóstwo,marginalizacja,wykluczeniespołeczne…
torującdrogęliberalizmowi
11
.Tenzkoleikierunekoznaczałrezygnację
zingerencjipaństwawprocesyekonomiczneizwiązanybyłzdługotrwa‑
łymokresemmniejlubbardziejformalnegowycofywaniasięorganizacji
państwowychzprowadzeniazorganizowanejpolitykigospodarczej,aczęsto
takżespołecznej.
Nasilenietendencjidowzrostuinterwencjonizmuwgospodarkachrozwi‑
niętychpaństwkapitalistycznychwystąpiłonadużąskalęwczasieIwojny
światowej(191411918).Zjawiskotozwiązanebyłozkoniecznościąpodpo‑
rządkowaniadziałalnościekonomicznejkrajówtoczącychwojnępotrzebom
militarnym.Organypaństwowedyktowaływielkośćprodukcjiprzemysłowej
irolnej,zasadykorzystaniazdostępnychsurowcóworazustalałylimityspoży‑
ciarozmaitychartykułów.Pozakończeniudziałańwojennychnastąpiłpowrót
dogospodarkiopartejnazasadziewolnejkonkurencji1ponownietrium‑
fowałateza,żetylkoniczymnieskrępowanawalkasiłrynkowychzapewnia
optymalnemożliwościdziałaniawobszarzeżyciaekonomicznego.Doświad‑
czeniawojenneniepozostałyjednakbeznastępstw1opróczrozprzestrze‑
nianiasięzwiązkówocharakterzemonopolistycznymwmiędzynarodowym
życiugospodarczymżywabyłaświadomośćistnieniamożliwościskutecznej
interwencjirządówwobrębiesystemuekonomicznego.Zasadalaissez‑faire
mogłabyćwsytuacjachzagrożeniaograniczana1tobyłonajbardziejuni‑
wersalneprzesłaniewynikającezdoświadczeńIwojnyświatowejwobsza‑
rzeekonomii.Dodaćtrzeba,żeinterwencjonizmpaństwowyposuniętybył
znaczniedalejwNiemczechiAustro-Węgrzechniżwkrajachanglosaskich.
Kryzysz1929rokuzniszczyłwiaręwsamoregulującysięrynekizwią‑
zanąztymideęliberalizmugospodarczegowyznawanąmiędzyinnymi
przezrepublikańskiegoprezydentaUSA1HerbertaHoovera(192911933).
GoldenTwenties,epokaprosperitylatdwudziestychXXwieku,zakończy‑
łasięwielkimkrachemgiełdowymdnia24października1929roku,który
zapoczątkowałświatowykryzysekonomicznytrwającydo1935roku,znany
jakoGreatDepression
12
.Dzieńtenprzeszedłdohistoriigiełdynowojorskiej
jako„czarnyczwartek”1sprzedanowówczas13mlnakcji,którychwar‑
tośćspadławciągumiesiącao40%.Następnegodnia,tj.25października
1929roku,doszłodozałamaniakursównawszystkichgiełdacheuropejskich.
Wwynikupowstałegokryzysunastąpiłznaczącyspadekprodukcjiieks‑
portuzarównowEuropie,jakiwUSA,copociągnęłozasobągwałtowny
wzrostbezrobocia.
WybórwUSAdemokratycznegoprezydentaFranklinaD.Roosevelta
(193211945)doprowadziłdodalekoidącychzmianwfilozofiiekonomicz‑
11
WpływyfizjokratyzmubyłysilnerównieżwPolsce.
12
Światnękanybyłwtedyczęstymikryzysamigospodarczymi,doktórychofiarnależeli
wdużejmierzepozbawienipracyrobotnicy1tylkowroku1920,kiedyrozpocząłsiękolej‑
nykryzysświatowy,wWielkiejBrytaniistopabezrobociawyniosła12%.
