Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RobertJanik:Rolainterwencjonizmupaństwowego…
19
nejispołecznejtegokraju
13
.Wobliczugłębokiegozałamaniagospodarczego
USA1w1932rokubyłotam12mlnbezrobotnych,aprzemysłwykorzysty‑
wałtylkopołowęswoichmożliwościprodukcyjnych1nowaadministracja
zdecydowałasięnainterwencjępaństwawdziałaniarynku
14
.Działałaona
szybko1wdniachpomiędzy9marcaa16czerwca1933rokuodbyłasię
wamerykańskimprawodawstwie„sesjastudni”,wczasiektórejuchwalono
pakietnadającyreformompraktycznykształt.Znalazłysięwnimustalenia
onadzwyczajnejpomocybankowej,zniesieniuparytetuzłota,zagwaranto‑
waniuwkładówbankowych,powołaniusłużbyochronyśrodowiska,oraz
odochodachzwinaipiwa(napojeteobjętebyłydotychczasprohibicją,która
zostałaterazzniesiona1całkowitezniesienieprohibicjinastąpiło5grudnia
1933)ioutworzeniu:agencjirolnej(AAA1AgriculturalAdjustmentAdmi‑
nistration),przedsiębiorstwapaństwowegowceluzagospodarowaniadoliny
rzekiTennessee(TVA),orazKrajowejAdministracjiOdbudowy(NRA)
zzadaniemkontrolowaniakonkurencji,cenistosunkówpracy.
Istotnymwydarzeniemwkontekściepodjętychwysiłkówlegislacyjnych
byłooficjalneprzyznanie(wwarunkachkryzysu),żegospodarkawymaga
korektiożywczychimpulsówzestronyinstytucjirządowych.„Franklin
DelanoRooseveltobjąłswójurządwmomencienajgłębszegokryzysu.
Jednymzjegopierwszychposunięćbyłoogłoszenieośmiodniowych»waka‑
cjibankowych«,mającychumożliwićreorganizacjęsystemubankowego.
Większośćkrokówpodjętychpodczassłynnychstudnipolegałonanadzwy‑
czajnychdziałaniachzmierzającychdowzmocnieniukraju.Międzyinnymi
StanyZjednoczonewycofałysięzestosowaniasystemuwalutyzłotej1do
czegoniezdołałaichwcześniejzmusićnawetpierwszawojnaświatowa.Kiedy
wkońcu1933rokuŚwiatowaKonferencjaWalutowarozpoczęławLondynie
obrady,Rooseveltpowiadomiłjejuczestników,żepodstawowymobowiąz‑
kiemamerykańskiegorządujestprzywróceniepomyślnościgospodarczej
krajuiżeniemożeonpodejmowaćżadnychzobowiązańmiędzynarodowych,
którebywtymprzeszkadzały”
15
.Reformy,którewzwiązkuzwalkązkry‑
zysemzainicjowano,przeszłydohistoriijakoNewDeal.Składałsięonnie‑
jakozdwóchfaz1mówisięnaweto„dwóchnowychporządkach”.
Pierwszyznich,zapoczątkowanyzwycięstwemdemokratóww1932roku,
obejmowałprzedewszystkimpróbysanacjiamerykańskiegosystemubanko‑
13
W1932r.,wczasiekampaniiprezydenckiejwUSA,kandydatPartiiDemokratycznej,
FranklinDelanoRooseveltsformułowałswehasłoprogramowejakoNewDeal(NowyŁad,
NowyPorządek).3marcanastępnegoroku,powygranychwyborach,objąłonstanowisko
prezydenta.
14
M.Czapliński:Świat1społeczeństwo,gospodarka,technika.W:Historia
wdatach.M.Czapliński,A.Łoś,J.Maroń,W.Mrozowicz.Warszawa1997,s.326.
15
R.Cameron,L.Neal:Historiagospodarczaświata.Przeł.H.Lisicka-Michalska,
M.Kluźniak.Warszawa2004,s.381.
