Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Analizailościowawartościiwartościowańwtygodnikachopinii
21
zjednejstronynegatywnychaspektówrzeczywistości,zdrugiej–pozytyw-
nych2.Elementówleksykalnychwartościującychpozytywnielubnegatywnie
wkażdymtekścieodnaleźćmożnabardzowiele–pojawiająsięjednostki
prymarniewartościująceoraztakie,którezawierajądodatkowokomponent
opisowy,przyczymelementwartościującymożewnichmiećcharakterdefi-
nicyjnylubpozadefinicyjny,opartynamniejlubbardziejutrwalonejspołecz-
niekonotacji.Sąwreszcieśrodkistylistyczneipragmatyczne,dziękiktórym
równieżwyrażanesąokreślonewartości.Niektórezwyliczonychtutypów
środkówwartościowaniapojawiłysięjużwnaszejanalizie(systemowowar-
tościująceokreśleniaomówioneprzedchwilą),doinnych–przedewszystkim
oceniającychkonotacyjnie–będziemyjeszczewielokrotniewracaćwdalszej
częścirozdziału,m.in.przyokazjiomawianiaróżnychkategoriiwartości,
jeszczeinne–zpowoduczystokontekstowegocharakterunacechowania–
znajdująsiępozamożliwościązbadaniazapomocądostępnychnamnarzędzi
analizystatystycznej(metafory,porównania).
Napoczątkuwartosięprzyjrzećkilkupodstawowymjednostkompry-
marniewartościującym.Tegorodzajuśrodkiwyrażaniawartościpojawiają
sięwzględnierzadko,główniedlategożeichrepertuarjestznacznieuboż-
szyniżjednostekzawierającychdodatkowoelementopisowy.Zaprezento-
wanyponiżejzestawzawierabliższeidalszesynonimyprzymiotnikówdobry
izły.Wszystkiecharakteryzująsiędużąogólnościąznaczeniową,przyczym
częśćznichwartościujewstopniuzbliżonymdoprzymiotnikówdobryizły
(pozytywny,nieprawidłowy),aczęśćmaznaczeniewyraźniezintensyfikowane
(wspaniały,fatalny)3.
Okazujesię,żewzakresiewykorzystywaniajednostekprymarniewar-
tościującychróżnicemiędzyobutypamitygodnikówsąniewielkie(łącznie
wgranicach10proc.)iniesposóbzauważyćtużadnychprawidłowości–tak
wwypadkuprzymiotnikówumiarkowaniewartościujących,jakioznaczeniu
zintensyfikowanym.Widaćwięc,żeróżnicewsposobiekreowaniarzeczy-
wistościdostrzegalnesądopieronapoziomiesłownictwaopisowo-ocenia-
jącego,którejestwwiększymstopniuzindywidualizowaneizdecydowanie
lepiejdostosowanedopotrzebkomunikacyjnych.Ciekawenatomiast,że
wyrazypozytywniewartościująceogólniepojawiająsięniecoponaddwarazy
częściejniżichnegatywneodpowiedniki.Zpewnościąsporywpływnato
mamożliwośćwyrażanianegatywnychwartościowańzapomocąkonstrukcji
2
Zob.K.Kłosińska,Etycznyipragmatyczny.Polskiedyskursypolitycznepo1989roku,
Warszawa2012.
3
Por.M.Buława,Sposobywyrażaniasądówwartościującychwtekstachprasowych,Kra-
ków2014,s.38–39.
