Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Momentalnośćinawrotowośćcyklujakostrukturywyrażania...
iodwznioślacharaktertradycyjnierozumianejepickości,aoniejwróż-
nychesejachczęstopisze,określającprawidłaeposu.
Pieśnibezsłówidramatmimiczny(podkreślającytaniec,ruch,zinter-
mediamiistnienia)równieżodpowiadałymyśleniuLeśmianaomomen-
talnościinawrotowościjakostrukturachwyrażaniaoraz-tymsamym-
wzmacniałyjegopoetyckidyskursistrategiestosowanewcyklachzSadu
rozstajnego.UkładycyklówpotwierdzająrównieżzainteresowanieLe-
śmiana„układem”jakotakim:dwójkowym,trójkowym,czwórkowymczy
siódemkowymnaróżnychpoziomachznaczeniowych(strukturnarracyj-
nych,wersyfikacyjnych,schematówfabularnych).Charakterystycznydla
Leśmianadyskursnumerycznywobrazowaniuświatówpoetyckichmiał
naceluskonstruowanieświataprzezróżnorodneznaczeniowo(symbo-
liczne)strukturygeometryzacyjneprzestrzeni(układy,gestypowtórze-
nia,mandala,krzyż),schematyodpowiedniościbohaterówczysobowtó-
rów(nacowskazywałjużwnikliwiewswejksiążcePaulCoates15).
Bergsonizminietzscheanizm–międzymomentalnością
iwiecznością
Wobrębiecałegotomuiwobrębieposzczególnychcyklówwidaćmyślenie
nawrotowościąimomentalnościąjakohierarchizującymistrukturamiwy-
rażaniaujawniającymiepifaniczny16charakterliteraturymodernistycz-
nejzhasłempowrotuicyklicznościbliskichzarównobergsonizmowi,jak
inietzscheanizmowi.Leśmianowskiemyśleniecyklemiocykluwyrasta
bowiemjednocześniezsilnegoprzemyśleniafilozofiiHenriegoBergsona,
tradycjiśpiewnościrosyjskiejiukraińskiejoraznietzscheańskiejistoty
powrotuinawrotowościróżnicującejobecnośćtradycjiikulturowychzna-
kóworazsamegodoświadczeniapowrotuikołażycia.Toswoiste„rów-
naniekulturowe”(transponujętucelowoterminMichałaGłowińskiego
zMaskiDionizosa)nieujawniasprzecznościkomponentówmyślowych
poezjiLeśmiana,alepotwierdzaichuzupełnianiesięiwarunkowanie.
15P
.Coates,IdentycznośćinieidentycznośćwtwórczościBolesławaLeśmiana.Studiumotau-
tologii,paradoksieilustrze,Warszawa1986.
16Znanesąfundamentalneikanonicznewtymzakresiestudiadotycząceobecności,cha-
rakteruujawnianiaispecyfikiepifaniiwpoetycemodernizmuzaproponowaneprzezRyszarda
Nyczawjegomonografiitematu:Literaturajakotroprzeczywistości.Poetykaepifaniiwnowoczes-
nejliteraturzepolskiej,Kraków2001,rozdz.„Słowami...wświatwyglądam”.BolesławaLeśmiana
poezjanowoczesna,s.117-139.
27
