Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
RoksanaRał-Niemeczek
Nakładaniesięnasiebiedwóchplanówklasyfikacji,czylitradycyjnego
podziałudwuczęściowegoisystemuwieloczęściowego,stałosięprzyczyną
płynnościpojęć,oscylującychwstaropolskiejgenologiipomiędzygatunkiem
arodzajem,atakżewszelkiejniestabilnościsemantycznejsamychterminów.
Wobectegogenologiastaropolska,wkraczającwokresklasycyzmuoświece-
niowego,byłaobciążonaproblememmetodologicznychorazgenologicznych
sprzeczności.Wmiaręnasilaniasięzjawiska,uproguoświecenia,obserwujemy
powrótdoteoriiuznawanychwcześniejzaschyłkowe.Dziejesiętakchoćby
zasprawąponownejaktualizacjigenologicznychrozważańDiomedesa,które
wywarłyznaczącywpływnaświadomośćgenologicznąepokioświecenia,jak
równieżstanowiłypodporęwszkolnictwie,będącjedynąwówczasaktualną
systematykątegotypu.
***
Teoretycznetendencjeprzejawiającesięweuropejskiejgenologiiistotniewpły-
wałynaewoluowaniemyśligenologicznejwPolsce.Przepaśćczasowaorazkul-
turowawykształciływieleniezależnychodsiebieczynników,wpływającychna
klasycystycznepostrzeganiegatunkóworazkategoriinadgatunkowych.Wśród
polskichteoretyków,pomimobliskościwpływówzachodnichteoretyków,auto-
rytetArystotelesa,DiomedesaiHoracegobyłwciążaktualny.Bezwątpienia,
rozważaniastarożytnychuczonychwciąguwielulatpodlegaływielokrotnym
reinterpretacjom,niemniejjednakściślekorespondowałyzewolucjąświa-
domościgenologicznejwpolskimoświeceniu.NiemałeznaczeniedlaXVIII-
iXIX-wiecznejmyśliklasycystycznej,wtymrównieżdlakształtującegosię
polskiegooświecenia,miałustanowionywczasachstanisławowskichkanon
literacki,tzw.bonsmodèles7.Kanonnieograniczałsięjedyniedonormatywnych
dziełśródziemnomorskiegoantyku,zawierałtakżenowożytnepoetykiczypisma
tradycjichrześcijańskiej.Trzebazaznaczyć,żezłożyłysięnaniegotylkoutwory
najlepiejprezentującedanygatunek,tzw.wzorcoweegzempla,któreukazywały
rozmaitestadiarozwojukonkretnychspecies.Kanonwspółtworzyłstatyczny
wzorzec,atakżesłużyłcelomdydaktycznym,poprzezfunkcjęmetapoetycką
pełnionąprzezposzczególnegatunki.Dziękitemusamoistnieukazywałasię
strukturakonkretnegogatunkuoraznadbudowywałasięjegodefinicja.Oświe-
ceniestanisławowskiezregułyrespektowałokierunekrefleksjiwyznaczony
przezbonsmodèles,aprzytymcałkowiciezrezygnowałozkategoriirodzaju,
czylinajwyższegostopniaklasyfikacjiorazuogólnienia,narzeczgatunku.Po-
mimoodstępstwgenologiaXVIIiXVIIIwiekunadalposługiwałasięłacińską
7P
.Żbikowski:Świadomośćgenologicznał,s.159.
