Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
innymprawomocnienarzucaćpewneograniczenia”4.WedługD.C.Northa
państwojestnajwiększąorganizacją,dysponującązasobamiiformułującącele.
Wprowadzaiegzekwujeregułyformalne,tworząceotoczenieinstytucjonalne,
któregojakośćmożebyćzarównobarierą,jakistymulatoremrozwoju5.Podobnie
uważaJ.Osiński,przyjmując,żepaństwojestterytorialnąipolitycznąinstytucją,
którawykorzystującsystemprawny,gospodarczyiukładstosunkówmiędzyna-
rodowych7sprzyjatworzeniuoptymalnychwarunkówrozwojucywilizacyjnego
danegospołeczeństwa6.T.Kaczmarekdefiniujezkoleipaństwojakozłożony
systeminstytucjiiorganizacji,którepowstająwprocesieewolucjispołecznych
iekonomicznych.Państwozapewniajednostkomochronęichpraworazporządku
społecznegoigospodarczego,będącegofunkcjąnormprawnychizwyczajowych.
Jestonozatemzorganizowanąwspólnotąludzi,którawyróżniasiętakimicechami
jakhierarchia:pozycji,ról,strukturidecyzji,normiwartości.Jestorganizacją
politycznąiterytorialną,posiadającąsuwerenność,któramożebyćpostrzegana
jakoorganizacjapanowaniaczęścinadcałością7.
Funkcjeizadaniapaństwaróżniąsięwdoktrynachekonomicznychirealnych
gospodarkachorazpodlegająmodyfikacjom.Jużwczasachstarożytnychiśrednio-
wieczutoczonospórdotyczącyzaangażowaniapaństwawdziedzinyżyciagospo-
darczego.Ksenofont–przedstawicielstarożytnejmyślirzymskiej–opowiadałsię
zaingerencjąpaństwawewszystkiedziedzinyżyciagospodarczego,natomiast
Heraklitmożeuchodzićzaprekursoraideisamoregulującegosięrynkuikonku-
rencji.Zkoleiśredniowiecznischolastycy–zwolennicywłasnościprywatnej,
wskazywalinakoniecznośćograniczeniafunkcjirząduorazwydatkówpaństwo-
wych,postulujączmniejszeniedaninpublicznych8.Najzacieklejszejednakdyskusje
isporydotyczącerolipaństwawgospodarcerozpoczęłysięwczasachnowożyt-
nychwrazzrozwojemgospodarkiopartejnaprywatnejwłasności.Prowadzone
byłymiędzyzwolennikamiiprzeciwnikamiinterwencjonizmupaństwowego.
Zwolennikamiaktywnejrolipaństwawgospodarcebylimerkantyliści–
przedstawicielejednegozdominującychnurtówwekonomiiXVIIIw.Stalionina
stanowisku,żepaństwopowinnowspieraćrozwójhandluiprzemysłu.Uważano,
żeosiągnięciecelówkorzystnychdlaogółuobywateliwymagaaktywnejpolityki
4M.Friedman7R.Friedman7Wolnywybór,WydawnictwoAspekt,Sosnowiec2006,s.25.
5D.C.North,StructureandChangeinEconomicHistory,N.W.Norton,NewYork1981;za
A.Ząbkowicz,Współczesnaekonomiainstytucjonalnawobecgłównegonurtuekonomii,„Ekono-
mista”2003,nr6,s.804–805.
6Administracjapubliczna…,s.22.
7T.Kaczmarek7Zasadyporządkuwgospodarcerynkowej.Rolapaństwa7Wydawnictwo
Difin,Warszawa2004,s.91–92.
8R.Gwiazdowski7Podatekprogresywnyiproporcjonalny.Doktrynalneprzesłanki,prak-
tycznekonsekwencje,WydawnictwoUniwersytetuWarszawskiego,Warszawa2007,s.90–91.
