Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
państwa.JakzauważaJ.E.Stiglitz,wowychczasachniektórekrajeodniosły
znacznekorzyścidziękiingerencjipaństwawgospodarkę,alebyłyteżtakie,
wktórychmimoograniczonejrolipaństwaichszybkirozwójgospodarczytakże
byłzauważalny.Znanesąteżkraje,wktórychpaństwoodgrywałoistotnąrolę
wpolitycegospodarczej,nieprzekładałosiętojednaknaichrozwój9.
Różnedoświadczeniazwiązanezaktywnościąpaństwawgospodarcestały
siępodstawąnowegospojrzenianajegorolęwnastępnymstuleciu.WiekXIX
byłwwiększościkrajóweuropejskichorazwAmerycePółnocnejzwiązany
zdoktrynąlaissez-faire,utrzymującą,żepaństwopowinnoingerowaćwsprawy
gospodarczewjaknajmniejszymstopniu,adecyzjeekonomicznewinnybyć
pozostawionewzajemnemuoddziaływaniupodażyipopytunarynku.Przeciw-
nikieminterwencjonizmupaństwowegobyłA.Smith,którypodkoniecXVIIIw.
przekonywałokoniecznościograniczeniarolipaństwawgospodarceiospraw-
nościdziałaniamechanizmurynkowegoprowadzonegotzw.niewidzialnąręką
rynku10.A.Smith,przedstawicielszkołyklasycznej,byłtwórcądoktrynylibe-
ralizmugospodarczego.Wmyślsystemunaturalnejwolnościpaństwopowinno
spełniaćtrzypodstawoweobowiązki,tj.ochraniaćspołeczeństwoprzedrozbojem,
ochraniaćprzedniesprawiedliwościąiuciskiemzestronywspółobywateliprzez
sprawnysystemwymiarusprawiedliwości,ipotrzecie,państwowinnoprowadzić
działalnośćkorzystnąspołecznie,anieopłacalnądlarozwojuhandluioświaty,
np.utrzymywaćinfrastrukturędrogową,zarządzaćmennicą,zakładaćmałe
szkoły11.A.Smithtwierdził,żepaństwowinnoangażowaćsięwdziałalność
gospodarcząjedyniewtedy,gdymotywindywidualnegobogaceniasięniejest
dostateczniesilny,abypobudzićrozwójdziedzin,któresąniezbędnedopomna-
żaniaogólnegodobrobytu12.Wtensposóbzainicjowałonteoriędóbrpublicznych,
czylidóbrtworzonychidzielonychpozarynkiem.
Przedstawicieleklasycznejszkołyliberalnej,tj.A.SmithiJ.B.Say,wskazywali
nakoniecznośćograniczaniaaktywnościpaństwa,uznając,żeinterwencjonizm
wiążesięzwydatkami,atezkolei–zobciążeniamipodatkowymi13.Wielu
liberałówwyrażałoprzyzwolenienaingerencjępaństwa,aletylkowsytuacjach
9J.E.Stiglitz,Ekonomiasektorapublicznego7WydawnictwoNaukowePWN7Warszawa20047
s.6i69.
10M.Friedman7R.Friedman7Wolny…,s.26i28.
11R.Gwiazdowski7op.cit.7s.141orazM.Friedman7R.Friedman7FreetoChoose,Harcourt
INC,NewYork1980,s.32.
12R.Bartkowiak7Historiamyśliekonomicznej7PolskieWydawnictwoEkonomiczne7War-
szawa2003,s.40;W.G.Sumner,WhattheSocialClassesOwetoEachOther7Caxton7Caldwell7
Idaho19747s.24.
13W.Kwaśnicki,Zasadyekonomiirynkowej,WydawnictwoUniwersytetuWrocławskiego,
Wrocław2001,s.45.
