Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
koniecznychinajpóźniej,jaktomożliwe.Elementemliberalnejmyśliekono-
micznej7wktórejmechanizmrynkowyjestnaturalnymsposobemprowadzenia
działalnościgospodarczej,jestliberalnateoriafinansówpublicznych.Ujej
podstawleżyzałożenie,żepaństwoniepowinnopodejmowaćżadnychingerencji
wobecrynku,gdyżnaruszałobytonaturalnyładgospodarczy,powinnonatomiast
byćwobecrynkuneutralne.Liberalnateoriazalecaograniczonąinterwencję
fiskalnąwdochody.Jejzwolennicyprzyjmują,żemechanizmrynkowydziała
efektywnie,mimożeobserwacjarzeczywistościwskazuje,iżczęśćdochodów
powstajenaskutekniesprawnościrynku(np.zyskmonopolowy).Wświetletej
teoriipodatek,traktowanyjakozłokonieczne,jestceną,którąobywatelpłaciza
korzyściuzyskaneodpaństwa.Teorianegatywnieodnosisiędopożyczekpublicz-
nych,któreosłabiająsiłęgospodarkiigrożąnawetupadkiempaństwapoprzez
wpadnieciewpułapkęzadłużenia.JakzauważaS.Owsiak,teorialiberalna
podchodziindywidualistyczniedofinansówpublicznych,postrzegającbudżet
państwajakbudżetdomowy.Wjejramachwyróżniasięwydatkipubliczneistotne
iwydatkinieistotne.Zarównojedne,jakidrugiepowinnybyćwjaknajwiększym
stopniuograniczane14.Spełnianiezałożeńliberalnejteoriizagrażarealizacjiprzez
władzepublicznecelówużytkowychorazsprzyjapogorszeniujakościświadczeń
iusług.
Znaczniewiększeograniczeniacodoaktywnościpaństwazawartowklasycznej
teoriifinansówpublicznych,którawykluczamożliwośćponoszeniaprzezpaństwo
wydatkówzarównonagospodarkę,jakinasferęspołeczną.Związanejestto
zprzyjęciemzałożenia,żewydatkipaństwadestruktywnieoddziałująnamecha-
nizmrynkowy,dlategopowinnybyćograniczonedominimum.Teoriatawyklucza
jakiekolwiekoddziaływaniepaństwanagospodarkęzapomocąinstrumentów
podatkowych,jakteżwydatkowych15.Choćwspółcześniezałożeniatejteorii
zostałynegatywniezweryfikowane,tojejznaczeniejestistotneotyle,żeujawnia
onaniebezpieczeństwonadmiernejekspansjifinansowejpaństwa.
Liberalnepodejściedogospodarkiidofunkcjipaństwa,któredominowało
naprzełomieXVIIIiXIXw.,zmieniłosiępodwpływemfilozofiiJ.S.Milla,
współtwórcynurtuzwanegoliberalizmemspołecznym(wniektórychpublika-
cjachokreślanegomianemliberalizmusocjalnego).Zapoczątkowanaprzezniego
ewolucjamyśliliberalnejprowadziładoakceptacjiinterwencjonizmu,dlaktórego
uzasadnieniemposzczególnychdziałańpaństwabyłazasadaużyteczności,według
którejjeślidziałaniarządusąużyteczne,tomogąbyćpodejmowane.J.S.Mill
rozróżniałkonieczneifakultatywnefunkcjepaństwa.Funkcjefakultatywne
14Leksykonfinansów,red.J.Głuchowski,PolskieWydawnictwoEkonomiczne,Warszawa
20017s.152.
15Ibidem7s.123.
