Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
którejpodwalinystanowiteoriainstytucjonalno-ewolucyjnazpoczątkuXXw.267
rozwiniętapoIIwojnieświatowejprzezG.MyrdalaiJ.Galbraitha,instytucje
mająistotneznaczeniedlagospodarki,gdyżokreślająregułytransakcjigospo-
darczychrozumianychjakowymianauprawnieńwłaścicielskich,dokonywana
wzależnościodkosztówtransakcyjnychnarynkulubwramachstruktury
hierarchicznej.Państwomaustanawiaćprawawłasnościorazodpowiadająceim
formalneinstytucje,wceluzmniejszenianiepewnościwgospodarceorazogra-
niczeniamożliwościosiąganiakorzyściekonomicznychdrogą–jaktookreśla
B.Fiedor–„rozboju”.Zadaniempaństwajestteżstworzenieinstytucjiformalnych
inieformalnych,wyznaczającychregułypostępowaniazgodnezzasadamigospo-
darkirynkowej(państworegulacyjne)27.NEIjestelementemszerokorozumianej
współczesnejekonomiineoklasycznej.Niemaonajednolitegocharakteru,gdyż
wjejramachobokdwugłównychnurtów,tj.teoriiprawwłasnościorazekonomii
kosztówtransakcyjnych,funkcjonująteżinnepodejścia,jakteoriaagencji.
Potrzebępaństwowejingerencjinawetwsytuacjiniesprawnegorynku
kwestionujejedenznurtównowejekonomiiinstytucjonalnej,tj.szkoławyboru
publicznego.Jejzwolennicyuważają,żeaktywnośćpaństwowazmierzającado
skorygowanianiedoskonałościrynkuczęstopogarsza,aniepoprawia,sytuację
gospodarczą.Możetakbyćdlatego,żekraje,wktórychrynekprywatnyniejest
dobrzerozwinięty,naogółniemająsprawnegosektorapublicznego.Tesame
czynniki,któresprawiają,żerynekjestsłaborozwinięty,częstoodpowiadająza
brakwydajnościsektorapublicznego.Zdaniemprzedstawicieliszkołyniedosko-
nałościrynkusączęstozastępowaneprzezniedoskonałościwynikającezinter-
wencjipaństwa28.
Zwolennikteoriiwyborupublicznego,przedstawicielszkołyzVirginii,
J.M.Buchanan,wramachteoriifinansówindywidualistycznychzakładał,że
państwoiposzczególniobywatelesąantagonistycznymistronami.Państwo,inge-
rującwdochodyobywatelizapośrednictwempodatków,powodujezmniejszenie
użytecznościdochodówosiągniętychwgospodarcerynkowej.Abyzlikwidować
powstałądeformację,państwopowinnorozkładaćciężarypodatkoweodpo-
wiedniodoichużyteczności.Wówczaszazapłaconepodatkiobywatelotrzymy-
wałbyokreśloneświadczenianazasadzieekwiwalentności29.Zkoleiwramach
teoriifinansóworganicznychJ.M.Buchananzakładał,żepaństwodziałapoprzez
26T.B.Veblen,Teoriaklasypróżniaczej7WydawnictwoNaukowePWN7Warszawa1971.
27B.Fiedor7Nowaekonomiainstytucjonalnajakopodstawateoretycznejrefleksjinad
procesemtransformacjiodgospodarkicentralniesterowanejdorynkowej7www.wiedzainfo.pl/
wyklady/1387s.3(dataodczytu:9.10.2008).
28V
.Tanzi,GospodarczarolapaństwawXXIw.,„MateriałyiStudiaNBP”2006,nr204,s.13.
29S.Owsiak7Finansepubliczne…,s.61.
