Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
cyzjiterytoriumiwyprawianiemsięwprzestrzenienieznanego.Jeżeli
bowiempychętraktowaćmożnawkategoriachprzekroczeniawyty-
czonejczłowiekowiprzezwyższeinstancjegranicy,pozaktórąrozpo-
ścierasięterraincognitachaosuspowodowanegoprzezroszczeniową
ingerencjęwustanowionyaprioriniezmiennyład,coskutkujelekce-
ważeniemniepodważalnychreguł,toowafllaicyzacja”madopew-
negostopniapozornycharakterikorespondujezgłębokowkulturze
zakorzenionymiwyobrażeniamioistnieniuhoryzontumetafizyczne-
goiokarze,któraspotykatych,którzynaówzakazanyterenwkra-
czają.Nienależyteżzapominać,żeestetykanadmiaru,skłonnoścido
ekscesuitransgresjiczyostentacyjnełamaniezasaddecorumowocu-
jącenakładaniemsięnasiebiedyskursówieklektycznymłączeniem
porządkówartystycznych,przynależącedoflżelaznegorepertuaru”
postmodernistycznychtechnikmodelowaniarzeczywistościwsztu-
ce,takżeprzywodząnamyślkojarzącesięzpychądeprecjonowanie
ustalonychlimitów.Nawetszerokodzisiajomawianeikomentowa-
newwypowiedziachponowoczesnychmyślicieli(CharlesaTaylora,
Anthony’egoGiddensaiin.)projektowaniesiebie,budowaniewłasnej
tożsamościidbanieoswójwizerunekczyliantyesencjonalistyczne
koncepcjeantropologiczne,sugerują(sugerowaćmogą)zawłaszcza-
nienieprzysługującejludziomdecyzyjności.Przywołanynapoczątku
niniejszychrozważańprzykładzpowieściMilošaUrbana,wktórej
tytułowywodnikusiłujeochronićśrodowiskonaturalneprzeduzur-
patorskązachłannościączłowieka,wpisujesięwnurttakichwłaśnie
nieantropocentrycznychdociekańidiagnoz,wspomagająciożywia-
jącpradawnedylematy,eksponującichponadczasową(uniwersalną?)
nośnośćipodkreślającaktualnośćrudymentarnychkulturowychtopoi
iwartościonośnychparadygmatów.
Wygórowanemniemanieosobiestanowizatemjedenzcentral-
nychproblemówzaprzątającychumysłypisarzy,artystów,teolo-
gów,filozofówczypsychologów.Analogicznierzeczsięmazosią-
gnięciamiiatrybutami,którymimożnasiępysznić.Iwtejsferze
panujeróżnorodność,itutajjednoznacznośćustępujemiejscapoli-
walencji,arepertuartychatrybutówzmieniasięwczasie,podlega-
jąc,podobniezresztąjaksamopojmowaniepychy,procesowi,oile
wolnotaksięwyrazić,modernizacji.Mitologiailiteraturaświatowa
znająprzypadkiwywyższaniasięzpowodurozumu,urody,pozycji
ipochodzeniaspołecznego,władzy,zdobytegolubodziedziczonego
majątku,sławy,dziejówrodu,zwycięstwwojennych,odwagi,siły
fizycznej,talentuartystycznego,narodowej,etnicznejczyklasowej
przynależności,dokonanychzbrodninawet–listęznówmożna
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
