Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
OlGAŚmiechOwicZ
wierzchowcewzdumienie(Herodot,Dzieje,4.129.2)–obateprzy-
padkizostałyokreśloneprzezhistorykazHalikarnasujakoὕβρLς.
Słowotomożerównieżodnosićsiędobrakuumiarkowaniawjedze-
niuipiciu(Homer,Odyseja,1.227).WBłagalnicachAjschylosużywa
go,opisującpożądanie,jakieAjgiptiadziodczuwająwobeccórekDa-
naosa(w.30)3.WTrachinkachSofoklesachórsłowemὕβρLς(przetłu-
maczonymprzezRobertaR.Chodkowskiegojakoflśmiałość”)nazy-
wasamobójstwoDejaniry(w.888).PrzejawiająrównieżAntygona,
niestosującsiędorozporządzeniaKreona.UEurypidesaczasownik
ὑβρ.ζεLVpojawiasięwwypowiedziTezeusza,gdytenoskarżaswo-
jegosyna,żepoprzezcudzołóstwoflpohańbił”macochę(w.1074).
JakpiszeMacDowell,ὕβρLςmożerównieżoznaczaćodebranieko-
muśnależnegoprzywilejulubnagrody.Dotakichsytuacjizalicza
odebranieBryzeidyAchillesowi(Homer,Iliada)czyAjasowiprawa
dopogrzebu(Sofokles,Ajas).
RównieżprzywołaneprzezMacDowellakontekstykomedio-
weniepozwalająnajednoznacznetłumaczenieinteresującegonas
wtymtomiesłowa.WChmurachStrepsjadeswyrzucaSokrateso-
wifllekceważenie”bogów(ὑβρ.ζω,w.1506).WAcharnejczykach,
gdyDikajopolisdworujesobiezmatkiEurypidesa,jegogrubiań-
skieżartysąokreślanejakoflzniewaga”(ὑβρ.ζω,w.479).Podobnie
wPtakach;PejsthetajroszostajepozwanyprzezSprzedawcęustaw
zaflobrazę”prawa(ὕβρLς,w.1046).WŻabach,kiedyDionizoszwra-
cauwagęnaspecyficzneodwrócenieporządków(niewolnikjedzie
naośle,ajegopanidzieobok),bógteatruokreślajejakoὕβρLς(w.
21),którewtymmiejscumożemytłumaczyćjakoflafront”4.Pijany
Filokleonszukającyzaczepkipodczassympozjonuzostałnazwany
ὑβρLσTόTITOς(Osy,w.1303).Jesttosuperlativusodprzymiotnika
ὕβρLσTOς5przetłumaczonyprzezJaninęŁawińską-Tyszkowską
jakoflnajbezczelniejszy”.SeksualnenacechowaniesłowaὕβρLςmo-
żemynatomiastznaleźćwKobietachnaświęcieThesmoforiów.Wod-
niesieniudowulgarnychgróźb,jakimiszafujewobecAgathona
3StefanSrebrnywswoimprzekładzieokreśliłichmianemflgwałtowników”.
JakstwierdzaMacDowell,AjschylosnajczęściejużywałsłowaὕβρLςwkontekście
seksualnejżądzy.Zob.MacDowell1976:17.
4JaninaŁawińska-Tyszkowskaprzetłumaczyłajezgodnieznajczęstszymuży-
ciem,jakoflpychę”.NatomiastAlanSommersteinoddałjejakooutrageous–skanda-
liczne,oburzające.Por.Aristophanes,TheComediesofAristophanes,Vol.9…,37.
5Gr.flbezczelny”,flzuchwały”,floddanyrozpuście”.
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
