Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
znanąskądinądHalickiej59–przybyłegodoParyżaw1910rokuCha-
gallaczydwóchczłonkówzałożonejwŁodziw1919rokugrupyJung
Idysz:JankielaAdleraiMarkaSzwarca60,tworzącychswojeobrazy
żydowskichmiasteczekdokładniewtymsamymczasie,gdymadame
Halickazwiedzałaporazpierwszywżyciugeno61.
Cykl,niecaływszakże,leczposzczególneobrazywchodzącewjego
skład,byłdotychczastylkorazprzedmiotemgłębokiejiproblemowej
analizyhistoryczno-artystycznej62.Tainspirującaibłyskotliwainter-
pretacjapochodziodPauliJ.Birnbauminaprowadzanasnaistot-
neaspektyorientalistycznego–imonstrualnegozarazem–sposo-
bukonstruowaniamieszkańcówdzielnicyżydowskiejjakoInnych,
tj.nietylkonietożsamychzpatrzącymnanichitworzącymichrepre-
zentacjepodmiotemonazwieAliceHalicka,lecztakich,którzy
,sta-
59NatematChagallaHalickapiszewpamiętnikuwkontekście1913rokuiodkrycia
nmłodegorosyjskiegomalarza”,jakiegodokonałGuillaumeApollinaire(Wczoraj…,s.58).
60Zob.Polak,Żyd,artysta.Tożsamośćaawangarda,red.JarosławSuchan,
współpr.KarolinaSzymaniak,Łódź2010,s.212–219.Interesujące,żeSzwarc,któryprzy-
byłdoParyżarokpoChagalluidwalataprzedHalicką,tj.w1911roku,wróciłdoPolski
w1914roku,rozmijającsięzartystką.DostolicyFrancjipowróciłw1920roku,wtym
samym–cowjakiśsposóbbiograficzniełączygozHalicką–wktórymprzyjąłchrzest.
BrakwzmianeknajegotematwpamiętnikuHalickiej.
61Niebezznaczeniadlarozważańnadwyboremtematu,jakiegodokonałaHalicka,
wydajesiępopularnośćmotywużydowskiegogenaisztetlawkulturzeeuropejskiej
wdwóchpierwszychdekadachXXwieku,związanazdwomafalamipogromówanty-
żydowskich,doktórychdoszłonapoczątkuwiekunarosyjskiejUkrainie,itych,które
miałymiejscewłaśniewtedy
,kiedyHalickamalowałaswójcykl,czyliwlatach1918–1920.
PogromynaterenachdzisiejszejUkrainyzwiązanebyłyzwojnądomowąwporewolu-
cyjnejRosji,wojnąpolsko-ukraińską,ukraińsko-radzieckąipolsko-bolszewicką.Wcza-
sie,gdyHalickamalowałaswojegwasze,szerokimechemwPolsceinaświecieodbiły
siędokonaneprzezPolakówiWojskoPolskiepogromlwowskizlistopada1918roku
imasakrawPińskuzkwietnia1919roku.Sprawaobuzbrodni,któremiałymiejscenate-
renach,doktórychrościłosobieprawanowepaństwopolskieizudziałemjegofunkcjo-
nariuszy
,stanęłanawetnakonferencjipokojowejwWersalu.Por.PhilippeSands,East
WestStreet:OntheOriginsofGenocideandCrimesAgainstHumanity,London2017
,
s.72–74;DariuszKonstantynów,PogromyiinneaktyprzemocyfizycznejwobecŻydów
wzwierciadlerysunkówzprasypolskiej(1919–1939),[w:]PogromyŻydównaziemiachpol-
skichwXIXiXXwieku,t.I:Literaturaisztuka,red.SławomirBuryła,Warszawa2018,s.
326.WkontekściegenezycyklugwaszyHalickiejistotnawydajesiętakżepopularność
starego,średniowiecznegogenaijego–wedługsłówartystki–ntajemniczość”wfilmie
iliteraturzewdrugiejdekadzieXXwieku.MamynamyślipowieśćGolemz1915roku,au-
torstwaGustavaMeyrinka,przetłumaczonąnajęzykpolskiw1919rokuprzezAntonie-
goLangego,którejakcjarozgrywasięwgetciepraskim,atakżefilmowątrylogięPaula
WegenerainspirowanąpowieściąilegendąoGolemie–DerGolem(1915),DerGolemund
dieTänzerin(1917)iDerGolem,wieerindieWeltkam(1920).
62Birnbaumtezyzawartewinterpretacjicykluz2000rokuwykorzystałapóźniej
wksiążcept.WomenArtistsinInterwarFrance:FramingFemininities(2011).
42
Pamięć
