Świat ze wzorców. Globalna historia wiedzy

Rens Bod

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-22909-2

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

450

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Bod, Rens. Świat ze wzorców. Globalna historia wiedzy. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2023, 450 s. ISBN 978-83-01-22909-2

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Bod, R.

T1 Świat ze wzorców. Globalna historia wiedzy

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2023

SN 978-83-01-22909-2

Bibliografia BibTex:

@Book{ 297006, author = "Bod, Rens", editor = "", title = "Świat ze wzorców. Globalna historia wiedzy", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2023", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-22909-2" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Bod, Rens

ED -

TI - Świat ze wzorców. Globalna historia wiedzy

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2023

SN - 978-83-01-22909-2

ER -

Netografia (standard APA):

Bod, Rens. Świat ze wzorców. Globalna historia wiedzy [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2023 [dostęp: 22 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/swiat-ze-wzorcow-globalna-historia-wiedzy-rens-bod-297006.

historia matematyki, historia medycyny, historia astronomii, historia wiedzy, historia humanistyki

Jakimi drogami podążała ludzka wiedza, aby rozwijać się od skromnych początków przez liczne objazdy i ślepe zaułki do współczesnego stanu?

Nasze poszukiwania wzorców i zasad rozpoczęły się 40 000 lat temu, kiedy na kościach mamutów wyryto p...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-22909-2

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

450

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

WSTĘP12
WPROWADZENIE16
WZORCE16
ZROZUMIENIE ŚWIATA DZIĘKI WZORCOM I ZASADOM16
ZASADY18
POLICENTRYCZNIE I PORÓWNAWCZO: PROBLEM GLOBALNEJ HISTORIOGRAFII20
ZWIĄZKI MIĘDZY WZORCAMI A ZASADAMI20
HISTORYCZNE UOGÓLNIENIA I TRENDY22
PRZESZŁOŚĆ JAKO ŚWIAT EMPIRYCZNY: CYFROWA HISTORIA24
DZIAŁANIA I DYSCYPLINY WIEDZY26
1. ŚWIADOMOŚĆ WZORCÓW28
1.1. PALEOLIT: OD CZŁOWIEKA PIERWOTNEGO DO „ZŁOTEJ RĄCZKI”29
1.2. NEOLIT: OD WSZECHSTRONNOŚCI DO SPECJALIZACJI38
1.3. WNIOSEK: WZORCE EPOKI KAMIENIA ZE WSZYSTKICH REJONÓW48
2. EKSPLOZJA WZORCÓW I ŚWIADOMOŚĆ ZASAD50
2.1. LINGWISTYKA: WYJĄTKOWY PRZYPADEK BABILONII51
2.2. MATEMATYKA: PIERWSZA ŚWIADOMOŚĆ ZASADY?56
2.3. ASTRONOMIA I ASTROLOGIA: WZORCE RUCHU PLANET I ZAĆMIEŃ62
2.4. PRAWODAWSTWO: OD REGUŁ PRAWNYCH DO PRAWNYCH ZASAD68
2.5. MEDYCYNA I ROLA MAGII: DIAGNOZA, PROGNOZA I LECZENIE75
2.6. HISTORIOGRAFIA: PIERWSZE DOWODY REJESTROWANIA PRZESZŁOŚCI – BRAK WZORCÓW?80
2.7. INNE DYSCYPLINY: WZORCE UDANE I NIEUDANE81
2.8. WNIOSEK: PORÓWNANIE WZORCÓW W NATURZE I W KULTURZE83
3. EKSPLOZJA ZASAD I ŚWIADOMOŚĆ DEDUKCJI88
3.1. OPOWIEŚĆ O DWÓCH ZASADACH: TALES I PANINI89
3.2. ZBIEŻNOŚĆ ZASAD I WZORCÓW: ASTRONOMIA95
3.3. WCZEŚNIEJSZA ZBIEŻNOŚĆ MIĘDZY ZASADAMI A WZORCAMI: MUZYKOLOGIA, HISTORIA, POETYKA, HISTORIA SZTUKI I FILOLOGIA107
3.4. OSTATECZNA ZBIEŻNOŚĆ WZORCÓW I ZASAD? MATEMATYKA I LOGIKA120
3.5. WSPÓŁISTNIEJĄCE ZASADY I WZORCE: MEDYCYNA134
3.6. GENEROWANIE WZORCÓW NA PODSTAWIE EKSPERYMENTÓW: STATYKA, MECHANIKA, ZOOLOGIA, BOTANIKA I GEOGRAFIA141
3.7. ZASADY DLA WZORCÓW PRAWNYCH: PRAWODAWSTWO152
3.8. WNIOSEK: ZWIĄZEK MIĘDZY ZASADAMI I WZORCAMI W STAROŻYTNOŚCI KLASYCZNEJ162
4. REDUKCJA ZASAD166
4.1. HISTORIA: KRYTYKA ŹRÓDEŁ HISTORYCZNYCH JAKO PODSTAWA WSZYSTKICH DYSCYPLIN167
4.2. ASTRONOMIA: POSZUKIWANIE MODELI Z MNIEJSZĄ LICZBĄ ZASAD181
4.3. MATEMATYKA (I MECHANIKA): PRÓBA REDUKCJI LICZBY AKSJOMATÓW193
4.4. REDUKCJA ZASAD W LINGWISTYCE, MUZYKOLOGII I POETYCE203
4.5. MEDYCYNA: HAMUJĄCY WPŁYW MEDYCYNY NAUKOWEJ221
4.6. PRAWODAWSTWO: OGROMNA REDUKCJA REGUŁ I ŹRÓDEŁ228
4.7. WNIOSEK: REDUKCJA ZASAD W DYSCYPLINACH POSTKLASYCZNYCH238
5. ODKRYCIE WZORCÓW W DEDUKCJI244
5.1. ŚWIADOMOŚĆ CYKLU EMPIRYCZNEGO W NAUKACH HUMANISTYCZNYCH: FILOLOGII, HISTORIOGRAFII, LINGWISTYCE, TEORII SZTUKI I MUZYKOLOGII245
5.2. CYKL EMPIRYCZNY MIGRUJE Z NAUK HUMANISTYCZNYCH DO ASTRONOMII285
5.3. MECHANIKA I JEJ INTEGRACJA Z ASTRONOMIĄ: CYKL EMPIRYCZNY ZYSKUJE NA ZNACZENIU DZIĘKI MYŚLENIU ANALITYCZNEMU301
5.4. MATEMATYKA: DYSCYPLINA NIEEMPIRYCZNA Z CYKLEM EMPIRYCZNYM?326
5.5. MEDYCYNA: DŁUGO OCZEKIWANY ZWROT EMPIRYCZNY336
5.6. PRAWODAWSTWO: CYKL EMPIRYCZNY W NAUKACH PRAWNYCH?356
5.7. WNIOSEK: CYKLICZNE INTERAKCJE MIĘDZY WZORCAMI A ZASADAMI366
DŁUGOTERMINOWY ROZWÓJ WIEDZY370
POCHODZENIE, ROZWÓJ I PRZYSZŁOŚĆ WIEDZY370
PODSUMOWANIE370
NAUKI PRZYRODNICZE I ZACHÓD ZOSTAJĄ WYPCHNIĘTE Z ICH CENTRALNEJ POZYCJI?371
CZY WZORCE, ZASADY, DEDUKCJE I WZORCE DEDUKCJI STANOWIĄ „ETAPY” W ROZWOJU WIEDZY?372
A CO Z DYSCYPLINAMI NIEPOSZUKUJĄCYMI WZORCÓW?374
A CO Z TYM, CO WYJĄTKOWE?376
CHYBIONA WIEDZA378
CZY JEST COŚ TAKIEGO JAK NIE-WIEDZA?379
WIEDZA ZANIEDBANA LUB ZAPOMNIANA: KOBIETY W HISTORII WIEDZY381
HISTORIA WIEDZY A FILOZOFIA WIEDZY383
PRZYSZŁOŚĆ WIEDZY384
PODZIĘKOWANIA388
PRZYPISY392
BIBLIOGRAFIA418

WPROWADZENIE

Niecaławiedzajestopartanawzorcach.Przykładowoznajomośćimionczłon-

kówrodzinynietworzywzorca.Jednakjeśliistniejepewienporządeklubregu-

larnośćleżąceuichpodstaw-jaksposóbprzekazywaniapewnychimionwro-

dzinie-znajomośćtejregularnościjestformąwiedzysystematycznej,opartej

nawzorcach

Rozpoznawaniewzorcówiichinterpretacjatojednazpodstawowychumiejętności

Homosapiens.Ludzieposzukująwzorców,rozpoznająjeiinterpretują-zarówno

wnaturze,jakiwkulturze.Wtejksiążceprzekonuję,żeludziezawszebylipo-

szukiwaczamiwzorców,istotamiinterpretującymi.Podczasgdyrozpoznawanie

wzorcówwystępujetakżeuzwierząt,anaweturoślin

,tojednakto,coludzierobią

zdostrzeganymiwzorcami,różnisięznacznieodtego,jaktowyglądauinnychistot

żywych(patrzniżejwpunkcieZasady).Toprowadzinasdopytania,czymjestdo-

kładniewzorzec.Intuicyjniewzorzectoobserwowanaregularność,którazawiera

elementpowtarzania.Niemusibyćonniezmienny,alemożepodlegaćwyjątkom

izmianom.Istniejądokładniejszedefinicjewzorca

,alewwiększościdotycząone

wzorcówilościowych5,podczasgdywtejksiążcezajmujemysiętakżewzorcami

jakościowymi,takimijakwzorcespołeczne,historyczne,kulturalneinarracyjne,

którezwykleniesąilościowe.Cowięcej,istniejącedefinicjenieoddająsprawied-

liwościzmiennymwzorcom.Dlategowtejksiążcepozwolimy,abypojęciewzorca

wykrystalizowałosię,zanimspróbujemyprzedefiniowaćnasządefinicjętegopo-

jęcia.Naraziesłowonwzorzec”będzieparasolem,którymobejmiemyzakresod

najbardziejniestabilnychregularnościdonajbardziejbezwzględnych.

Wzorcenietylkopozwalająnakategoryzacjęobserwowanychzjawiskizdarzeń,

lecztakżemówiącośozjawiskachizdarzeniach,którychjeszczeniezaobser-

wowano,awięcniesąznane.Mająmocprzewidywania.Weźmynaprzykład

wzorzecpowstawania,rozkwituiupadkupaństw,któryzostałodkrytywsta-

rożytności.Dostrzegaligowewcześniejszychzdarzeniachgreccyhistorycy

HerodotiTukidydes.ByłtakżeopisywanyprzezchińskiegohistorykaSimę

Quiana,arabskiegohistorykaIbnKhaldunaiwłoskiegohistorykaGiambattiste

Vico.Wzorzecdokonujeuogólnianiaprzeszłości,lecztakżemówioprzyszłości

państw,którejeszczenieistnieją.Tosamodotyczywzorcówwnaturze,takich

Brak wyników

Świat ze wzorców. Globalna historia wiedzy

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra