Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
WwiekuXIXzbudowanopodstawynowożytnejhigienyimikrobiologiioraz
zaczętopodejmowaćpróbyszczepieńochronnych.Wtymzakresienaczołowy-
suwająsięodkryciaLudwikaPasteura(1822-1895)orazRobertaKocha(1843-
1910).Jakwiadomo,pierwszyznichprzeszedłdohistoriijakotwórcaszczepień
ochronnychprzeciwkowściekliźnie,aKochjakobadaczgruźlicyiprzecinkow-
cacholery.Obydwajwykształciligronouczniów,którzykontynuowaliirozsze-
rzalibadaniaswychmistrzów.Zbardziejdoniosłychodkryćwdziedziniemi-
krobiologii,epidemiologiiiserologiinależyrównieżwymienićwykryciekrętka
gorączkipowrotnej,pałeczekdurubrzusznego,zarazkaduruplamistego,ma-
czugowcabłonicy,lasecznikatężca,pałeczekczerwonkibakteryjnej,ustalenie
przyczynszerzeniasięmalariiiśpiączkinagminnej.Zainicjowanyzostałwtedy
kierunekeksperymentalnywhigienie.Jegonajwybitniejszymprzedstawicielem
byłNiemiecMaxPettenkofer(1818-1901).WpierwszychdekadachXXwieku
powstawałocorazwięcejpracohigieniespołecznej,higienieżywieniaorazhi-
gieniepracy.
WpierwszejpołowieXIXstulecianiemieckifizjologianatomJohannesPeter
Müller(1801-1858)zapoczątkowałkierunekempirycznywmedycynie10.Dyna-
micznyrozwójnauklekarskichniebyłbywówczasmożliwybezpodstawteorii
komórkowejzbudowanejprzezMatthiasaSchleidena(1804-1881)orazTeodora
Schwanna(1810-1882).Historycymedycynyzaprzełomoweuznajązałożenia
patologiikomórkowejRudolfaVirchowa(1821-1902)poddającesurowejkry-
tycekoncepcjehumoralnepatogenezyKarlavonRokitanskiego(1804-1878)11.
Virchowwykazał,żenjedynąnosicielkążyciajestkomórka,aprocesychorobo-
wesątylkożyciemwzmienionychwarunkach,czyliżekomórkajestsiedzibą
choroby”12.Ówpunktwidzenianiemieckiegouczonegowpłynąłnaogólnyroz-
wójbadańanatomopatologicznych.WtamtymczasiepracowałowEuropiekil-
kuwytrawnychanatomopatologów.Bylitom.in.JuliusCohnheim(1839-1884),
specjalistawdociekaniachnaukowychnadistotązapalenia,czyJeanCruveilhier
(1791-1874),autorklasyfikacjianatomopatologicznej13.
ProgresXIX-wiecznejmedycynywewnętrznejbyłmożliwydziękirozwo-
jowibiologii,chemii14ifizyki,zastosowaniuwdiagnostyceopukiwaniaiosłu-
chiwania,wynalezieniustetoskopuczycystoskopu.Cystoskopwprowadziłdo
praktykilekarskiejMaxNitze(1848-1906).Wynalazcąstetoskopubyłparyski
profesorRenéLaënnec,którywswymsłynnymdzielez1819rokuOosłuchiwa-
10
A.Wrzosek,Okierunkachwewspółczesnejmedycynie,nKrytykaLekarska”,r.4:
1900,nr12,s.313.
11A.Śródka,Ryshistoryczny,[w:]Patofizjologia,red.S.Maśliński,J.Ryżewski,wyd.
4,Warszawa2009,s.13.
12B.Seyda,Dziejemedycynywzarysie,wyd.2,Warszawa1973,s.240.
13
R.W.Gutt,HistoriapatologiiwXIXwieku,Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk
1972.
14
Tenże,Ochemiiwmedycynie,nArchiwumHistoriiMedycyny”,t.38:1975,nr2,
s.179-186.
13
