Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Okoncepcjinaśladowanianaturywrefleksjiestetyczno-literackiejoświecenia
okresiedostrzegalnesącorazwyraźniejmyśliwłaściwekoncepcjikreacjoni-
stycznej.Wrefleksjipostanisławowskiegoklasycyzmuomawianaproblematyka
uzyskujepostaćszczególnierozwiniętą,jakoprzedmiotnaśladowaniawska-
zującjednakprzedewszystkimnietylekonkretneelementynatury,ileraczej
wewnętrznezasadyjejuporządkowania.Równocześnieuwagaprzesuwasię
wyraźniezzewnętrznejflpowłoki”naturynajejobrazwytworzonywumyśle
artysty,któremuprzypisujesięcorazwięcejzdolnościimożliwościdziałania.
EuzebiuszSłowacki,którywsformułowaniachswoichpoglądówestetycz-
nychbywadośćniekonsekwentnyi—wopiniiPiotraŻbikowskiego—przejawia
flambiwalentnystosunek[…]dosposoburozumieniasamejistotysztukiorazdo
jejdwurównoleglefunkcjonującychteorii:mimetycznejikreacjonistycznej”34,
omawianątukwestięujmujewsposóbgodnyniecownikliwszegorozpatrze-
nia.WTeoriismakuwdziełachsztukpięknych(fragmenty—1819;całość—1824)35
twierdzion,żeanigeniusz,aniimaginacjaniepotrafiąstworzyćniczego,coby
wykraczałoflnadporządekprzyrodzony”;niemożnaprzeciwstawićsięprawom
natury,któreflsąrazemprawamirozumu”(s.19).Dalejczytamymiędzyinnymi:
Wynalezienieniezależynanadaniujestestwarzeczom,alenaszcze-
gólnyminiepospolitymichstosowaniuiłączeniu.
E.Słowacki:Teoriasmakuwdziełachsztukpięknych,s.19
Geniuszpoetycki,zdaniemEuzebiuszaSłowackiego,majedyniewiększą
zdolnośćpoznanianiżinniludzie;winienzatemobserwowaćprawanatury
idziałaćwedługnich,ajegowytworysąflupięknionymnaśladowaniemdzieł
natury”(Teoriasmakuwdziełachsztukpięknych,s.20).Wtejostatniejbowiem,
rozumianejdośćszeroko(to,coistnieje,coistniało,atakżeutrwalonewtradycji
tworywyobraźni),znajdująsięźródławszelkiejpiękności.
Prawidłasztuk,wedługtegoteoretyka,mająwięccharakterobiektywny,
azarazemsąuniwersalne,niezmienneiwieczne.Natomiasttakprzedstawiaon
celflnaukisztukpięknych”,którewykorzystująmateriałodmiennyniżwłaś-
ciwyprezentowanymobiektom:
Zamiaremichjestprzenosićkształtyirysybędącewnaturzeiumiesz-
czaćjewprzedmiotach,wktórychsięoneznajdowaćniezwykły.
E.Słowacki:Teoriasmakuwdziełachsztukpięknych,s.21
34Idem:EuzebiuszSłowacki(1773—1814).W:Pisarzepolskiegooświecenia.T.3.Red.
T.KostkiewiczowaiZ.Goliński.Warszawa1996,s.475.
35Zob.E.Słowacki:Teoriasmakuwdziełachsztukpięknych.Oprac.tekstuP.Buko-
wiec.Kraków2003.
25