Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Świątynienowegopaństwa.KościołyrzymskokatolickieIIRzeczypospolitej
potrzebujejednaksymbolikulturowych[podkr.aut.],któreprzycałej
zmiennościichkonkretnejformy,mająwspieraćintegracjęwewnętrznągrupy
ipodtrzymywaćjejodrębność”
5
.JakpiszezkoleiDanielBell,Dwokółinstru-
mentalnierozumianej(zarównoprzezczłonkówgrupy,jakiprzezbadaczy)idei
więzietnicznejrozbudowujesięcaływachlarzsymboliiznaków[podkr.
aut.],któreowąwieźpodkreślająi«materializują»”
6
.
Tożsamośćnarodowapowstajewięczazwyczajdziękipewnymelementom
wspólnotowym,faktycznychlub(częściej)wyobrażeniowym,naprzykład:
językowi,kulturze(wwęższymznaczeniu)ihistorii.Ideologieintegracyjnesą
częstowspartenaDmitachprzeszłości”(HansKohn),sązorganizowanewokół
wspólnychsymboli,np.skierowanychnazewnątrzznakówodrębności,
znakówróżnicy.Wtymprocesiedefiniowaniatożsamościetniczno-
kulturowej(np.wEuropieŚrodkowej),aletakżeumacnianiapoczucia
przynależnościdomłodego,nowegopaństwa(np.NiemcywczasieGru
¨nder-
zeit),obserwowanymwczęściEuropypodkoniecXIXw.iw1.ćwierciwieku
XX,szczególnieistotnąrolęodgrywałaarchitektura.
Potrzebawyrazuwspólnotowejtożsamościmogłazrealizowaćsięm.in.
przezwyodrębnienieiakcentowaniewarchitekturzecechrodzimych,moty-
wówwyróżniającychbudownictwodanejgrupyetnicznej,formzaczerpniętych
ztradycjiludowejczyszerzejrozumianejDprowincji”,częstopochodzących
zregionówwyróżnianychjakoDkolebkinarodu”.Takistatusmiałanaprzykład
fińskaKarela,szwedzkaDalarnaorazwęgierskiKalotaszegiSze
´kelyfo
¨ld.Ten
neowernakularyzm,któregopopularnośćzwiązanabyłatakżezobserwowa-
nympodkoniecXIXw.zjawiskiempodjęciaprzezelityintelektualnebadań
nadsztukąludową,zewzrostemzainteresowaniaetnografią,charakteryzował
sięm.in.podkreślaniemcechregionalnych,propagowaniemużywanialokal-
nychmateriałówbudowlanych.DotegonurtuzaliczyćmożnazarównoDstyl
węgierski”(np.twórczośćEdeToroczkaiaWigandazokresupracywGo
¨do
¨llo
˝
iprojektyczłonkówgrupyDFiatalok”),jakiDstylfiński”(np.krągkolonii
artystycznejHvittra
¨sk)
7
.Trzebateżpamiętać,żewspominaneanalogiczne
zjawiskapowstaływoparciuoideologienarodowościowe,etnocentryczne,
czasemoszczególniewyraźnymodcieniunacjonalistycznym.Dobrymprzy-
kłademmożetubyćniemieckiruchHeimatschutz,wyrosłynapodłożuideolo-
giivolkistowskich
8
,któregojednymzgłównychpostulatówbyłotakie
5
Ibidem,s.62.
6
D.Bell,EthnicityandSocialChange,w:Ethnicity:TheoryandExperience,red.N.Glazer,
D.Moynihan,HarvardUniversityPress,Cambridge,Mass.,cyt.za:Burszta1998,s.139.
7
Problemstylównarodowychwszerszymkontekściespołeczno-politycznymomawia:
Omilanowska1998,passim.ArtykułypoświęconearchitekturzeSłowacji,Słowenii,WęgieriFin-
landiiok.1900–14–w:Sztukaokoło1900...1997.Zob.też:Geyle1998,s.234–237;Bor
vutova
´
2004.
8
NiemieckiZwiązekOchronyKulturyRodzimej(DeutscherBundfu
¨rHeimatschutz)powstał
wDreźniew1904r.Jegonajważniejszymzadaniemmiałabyćochronarodzimegokrajobrazu
