Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
13.Zasadyfunkcjonowaniaizakrespublicznegosystemufinansowego
dotacjamizbudżetucentralnego(grantsinaid),niezawszewpełnipokrywającymi
kosztyichwykonywania24.
Popiąte,wwynikuprzyznaniajednostkomsamorządowymosobowościprawnej
rozszerzyłsięzakresichczynnościprawnychorazobowiązkówiuprawnień.Mają
zatemprawodosamodzielnegozawieraniaumów,zaciąganiazobowiązańhandlowych
ifinansowych,udziałuwspółkach,aztymwiążesiękoniecznośćponoszeniaodpo-
wiedzialnościzaspowodowanestratyiwyrządzoneszkodyorazzaspłatęzobowiązań.
Poszóste,wwielukrajachsamorządterytorialnymauprawnieniadecyzyjne
wzakresiestanowieniatzw.prawamiejscowego(by-laws),wtymtakżepodatków
iopłatlokalnych.Szczegółowedelegacjeprawneróżniąsięgłówniepodwzględem
uprawnieńdostanowieniapodatkówjakoźródładochodówjednosteksamorządowych.
Posiódme,samodzielnośćtaoznaczazarównoautonomięustrojową(reprezen-
tacjędemokratyczną,uprawnieniapolityczne),jakigospodarczą(własnymajątek,
własnedochody,własneprzedsiębiorstwa).
Jakłatwozauważyć,wymienionecechyizjawiskawskazująnapostępującyna
świecieprocesprzesuwaniazadańpublicznychzeszczeblacentralnegonalokalny,
wceluichprzybliżeniadomiejscarealizacji.Naszczeblulokalnymmożliwejest
bowiempełniejszerozpoznaniepotrzeb,lepszaalokacjaśrodków,jakrównieżkon-
trolazestronyspołecznościlokalnej.Zatem,zgodniezzasadąsubsydiarności,podział
zadańiśrodkówumożliwiającychichwykonaniemiędzypaństwoisamorządwynika
zprzesłanekpolitycznychorazekonomicznychispołecznych.
Natletychogólnychprzesłanekprocesudecentralizacjipublicznegosystemu
finansowego,sformułowanychwpierwszejpołowielatdziewięćdziesiątych,izawar-
tychwsiedmiuomawianychwyżejpunktach,przeanalizujemyzadaniasamorządu
terytorialnegowPolsce25.
Nawstępietrzebapodkreślić,żezgodniezart.15Konstytucji,ustrójterytorialny
RzeczypospolitejPolskiejzapewniadecentralizacjęwładzypublicznej,acozatym
idzie-zadańpublicznych26.Decentralizacjawładzytoprzedewszystkimreaktywo-
waniesamorząduterytorialnego(rok1990),anastępniejegorozbudowa,która
24Obecniewniektórychkrajach,np.wSzwajcarii,odchodzisięodtradycyjnegopodziałunazadania
własneizlecone,szczególniezewzględunakoniecznośćrealizacjiinwestycjiprzekraczającychobszar
danejjednostkilokalnej(drogi,ochronaśrodowiska,zaopatrzeniewenergięitp.).Wówczaslepiejspraw-
dzająsięróżneformyzwiązkówiporozumieńjednosteksamorządowych,tworzonychwcelurealizacji
wspólnychzadań.Dotacjeisubwencjezbudżetucentralnegopozostająwówczasjednymzeźródełfinan-
sowaniatychzadań(Samorząd...1999,s.86–87).
25SzczegółowaanalizaprocesudecentralizacjifinansówpublicznychwPolscejestprzedmiotem
rozdziału15.Niemożemyjednaktegoproblemucałkiemwtymmiejscupominąć,ponieważdecentralizacja
finansówpublicznychoznaczazmianęzakresuiprzedmiotuzadańpaństwaisamorząduterytorialnego,
awkonsekwencjiprzegrupowaniepublicznychpieniędzy.
26Decentralizację,czyliprzekazywaniewdół(naszczebellokalny)zadańpublicznychiśrodkówich
realizacjidoautonomicznychjednostek,należyodróżnićoddekoncentracji,któraoznaczaprzekazaniezadań
wdółwramachtegosamegosystemuzarządzającego.Decentralizacjaoznaczatakisposóbzorganizowania
administracjipublicznej,wktórymorganyniższegoszczeblaniesąhierarchiczniepodporządkowaneorganom
wyższegoszczeblaiwykonująprawniepowierzonezadaniasamodzielnie,podlegającnadzorowipodwzglę-
demlegalnościdziałania.Natomiastdekoncentracjaoznaczaprzeniesienieuprawnieńiobowiązkównaniższe
szczebleadministracjipublicznejwedługzasadhierarchicznegopodporządkowania(Zając1999,s.14).
