Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI
WKIERUNKUTEORIIPISMA
WProWadzenie
Zanalizyliteraturyprzedmiotuwyłaniasięzasadniczodwojakiobrazpisma
wmyślilingwistycznejXXiXXIstulecia.Wopiniijednychbadaczysystem
graficznyjedynieodzwierciedlajęzykmówiony,zdaniemdrugichpismokoduje
języknaturalnynarównizżywąmową.Pierwszezprezentowanychstanowisk
możebyćinterpretowanejakowyrazprzekonaniaoprymaciejęzykamówionego
nadpismem,przyczympodporządkowaniejęzykajegopostacioralno-audialnej
wynika-jakdowodzono-zkilkuprzesłanek.
Popierwsze,mowajestzjawiskiemfizjologicznym,związanymzbiologicz-
nymwyposażeniemczłowiekainiewymagającymodniegożadnychdodatkowych
narzędzi.Pismonatomiastwymagastosownychmateriałówinarzędzi.Podrugie,
zjawiskożywejmowydotyczywszystkichkulturświata.Niewszystkiekultury
posługująsięnatomiastpismem.Potrzecie,żywamowajestformąwcześniejszą
zarównowfilo-,jakiontogenezieczłowieka.GatunekHomosapiensposługiwał
sięmowąprzedkilkudziesięciomatysiącamilat1,pismonatomiastjest-zpunktu
widzeniahistoriiludzkości-wynalazkiemstosunkowonowym,boliczącymzaled-
wiekilkatysięcylat.Wperspektywierozwojuosobniczegodzieckonajpierwuczy
sięmówić,adopieropotemczytaćipisać,przyczymteostatniekompetencje
zdobywa,wykorzystującumiejętnośćmowy.Cowięcej,dziecisąwstanienabyć
mowęwokresiekrytycznymwsposóbspontaniczny,tj.bezspecjalnychzabie-
gówedukacyjnych2.Pismanatomiasttrzebasięuczyć,itozazwyczajwramach
1
Wśródbadaczyniemazgodyanicodoczasu,kiedypojawiłsięjęzyk,aniteżsposobu,wjaki
siętodokonało.Szacujesię,żepodobnadodzisiejszejdźwiękowaformajęzykanaturalnegomogła
siępojawićwokresieodokoło200000do35000lattemu.Wedłughipotezygradualistycznejpro-
tojęzyk,czylizbiórznakówsymbolicznychpozbawionyregułichłączenia,stopniowoprzekształcał
sięwcorazbardziejzłożonysystemznakóważdopojawieniasięskładni[por.PinkeriJackendoff
2005].Zkoleihipotezakatastroficznazakłada,żenagłewyłonieniesięskładnijestwynikiemmutacji
genetycznej[por.Bickerton1981,1984,1990].
2
Wnaucekonkurujekilkateoriinabywaniajęzykaprzezdzieci.Wteoriinatywistycznejwiele
aspektówrozwojujęzykowegojestzgóryzaprogramowanychtak,żedziecko,abyprzyswoićsobie
